Het minste wat je kan zeggen, is dat er vogels van diverse pluimage op de vrt zitten. Elk vogeltje zingt uiteraard zoals het gebekt is, maar Rode Andrea deed wel half Vlaanderen steigeren met haar politieke uitspraak over de N-VA.
‘2014 was niet meteen een jaar om vrolijk van te worden’, zei Croonenberghs tijdens haar aankondiging van het jaaroverzicht van de vrt. ‘(...) een gele N-VA-golf overspoelde Vlaanderen (...)’. Andrea Croonenberghs (én Ben Crabbé) deden in 1999 nog een oproep om voor de PVDA te stemmen. Croonenberghs trad zelfs op met de groep La Piovra tijdens de 1 meiviering van de extreem linkse partij. En Indra Dewitte (ex vrt, nu Concentra) stond in 1994 op de achtste plaats op de PVDA-provincieraadslijst van het kiesdistrict Hasselt.
1. Journalist in bijberoep op de vrt
Thierry Debels
@thierryd
Dit artikel verscheen eerder in ’t Pallieterke.
15/10/15
Het minste wat je kan zeggen, is dat er vogels van
diverse pluimage op de vrt zitten. Elk vogeltje zingt
uiteraard zoals het gebekt is, maar Rode Andrea deed wel
half Vlaanderen steigeren met haar politieke uitspraak
over de N-VA.
‘2014 was niet meteen een jaar om vrolijk van te
worden’, zei Croonenberghs tijdens haar aankondiging
van het jaaroverzicht van de vrt. ‘(...) een gele N-VA-
golf overspoelde Vlaanderen (...)’. Andrea
Croonenberghs (én Ben Crabbé) deden in 1999 nog een
oproep om voor de PVDA te stemmen. Croonenberghs
trad zelfs op met de groep La Piovra tijdens de 1
meiviering van de extreem linkse partij. En Indra
Dewitte (ex vrt, nu Concentra) stond in 1994 op de
achtste plaats op de PVDA-provincieraadslijst van het
kiesdistrict Hasselt.
Cumul
Dat journalisten objectief zouden zijn, is uiteraard een
illusie. Maar de kijkers en luisteraars van de vrt zouden
op zijn minst mogen weten wat de journalisten in hun
vrije tijd doen.
Apache, de nieuwssite voor ‘diepgaande
1
2. onderzoeksjournalistiek’, deed al eens een poging. Maar
erg ver raakten de onderzoekers niet. Ze voelden
ondermeer minister van Media Sven Gatz aan de tand.
Gatz vindt dat een openbare publicatie van de
cumulaanvragen niet aan de orde is. ‘In het
redactiestatuut met inbegrip van de deontologische code
voor de journalisten bij de VRT staat uitvoerig en
punctueel beschreven dat cumulaanvragen niet worden
toegelaten voor activiteiten die het vertrouwen in de
onpartijdigheid en de nauwkeurigheid van de
nieuwsdienst kunnen schaden en de professionele
berichtgeving zouden kunnen ondermijnen.’ Een VRT-
journalist die wil bijklussen moet voor elke klus ook de
schriftelijke goedkeuring krijgen van de gedelegeerd
bestuurder.
In 2005 zette de Raad voor de Journalistiek al de puntjes
op de i: journalisten mogen bijklussen zolang ze hun
onafhankelijkheid maar bewaren. Een uitspraak die er
volgens Apache kwam na een vraag van de Vlaamse
Vereniging voor Journalisten (VVJ) nadat bekend raakte
dat toenmalig VRT-coryfee Siefgried Bracke (nu: N-VA)
een debat van het Vlaams Belang had gemodereerd. “Uit
artikel 11 van de Code van journalistieke beginselen (‘De
kranten en de journalisten mogen aan geen enkele druk
toegeven’) volgt wel als voorwaarde dat journalisten
daarbij hun onafhankelijkheid en die van hun redactie
niet in het gedrang brengen”, benadrukte de Raad. Over
transparantie – als garantie op die onafhankelijkheid –
werd niet gesproken. Een redactie weet zelf het best wat
goed is voor haar en haar publiek.
Apache besluit enigszins gefrustreerd: ‘We mogen met
andere woorden niet weten welke debatten, speeches,
boeken, mediatrainingen of andere opdrachten VRT-
2
3. journalisten zoal cumuleren.’
Wij zoeken verder
Aangezien Apache, die nochtans ‘diepgaande
onderzoeksjournalistiek’ bedrijft, niet veel verder raakte,
doen wij een poging om de nevenactiviteiten van de vrt-
medewerkers te onthullen.
Laten we starten bij Rode Andrea. Ze heeft al jaren de
Antwerpse vennootschap Speaking. De overgedragen
winst (de som van alle winst die in het verleden werd
geboekt) van die firma bedraagt een kwart miljoen euro.
Het zal toch weer geen voorbeeld zijn van links lullen en
rechts vullen? Ben Crabbé vinden we terug in de Knokse
vennootschap Pats met 3,5 miljoen euro aan activa.
Misschien moet Crabbé in Knokke nog eens vragen om
op de PVDA te stemmen.
Zouden Crabbé en Croonenberghs - ze hadden lang
geleden nog een relatie met elkaar – uitzonderingen zijn?
Journalisten die het journaal maken, zijn toch anders? Op
de nieuwsredactie van de vrt verwacht je dat journalisten
zuiver zijn. Dat ze hun volle aandacht en energie in hun
beroep steken. Dat hun job een roeping is, een passie die
ze desnoods gratis zouden uitvoeren? De werkelijkheid is
enigszins anders. Bart Schols is verslaggever bij het
journaal van de vrt. Weinigen weten dat nieuwsanker
Schols ook nog een horecazaak uitbaat: de Playoffs
Sports Bar in Aarschot. Schols nam de cafetaria aan de
sporthal samen met de voorzitter van basketbalclub GSG
Aarschot Geert Lowet over. Schols ziet geen enkel
deontologisch of praktisch probleem. ‘Ik sta niet constant
achter de toog. Ik zie ons allebei als managers en dat
betekent dat je moet kunnen delegeren en op je personeel
3
4. vertrouwen’, vertelt hij in het magazine van Primus
Haacht.
Geen deontologisch probleem? Stel – louter hypothetisch
uiteraard – dat Lowet betrokken raakt in een onfrisse
zaak. Kan Schols daar dan neutraal over rapporteren?
De BVBA Playoffs Sports Bar (PSB) werd opgericht op
8 juni 2012. Schols en Lowet hebben elk 93 aandelen.
Op 17 juni 2014 neemt Schols ontslag als statutair
zaakvoerder. De vergadering benoemt tegelijk twee
nieuwe zaakvoerders. In de akte gepubliceerd in het
Belgisch Staatsblad wordt niets meer gemeld over het
aandeelhouderschap. Schols en Lowet blijven dus beiden
aandeelhouders van de BVBA. Midden 2014 worden de
eerste resultaten bij de balanscentrale van de Nationale
Bank neergelegd. Het boekjaar wordt afgesloten met een
luttele winst van 132 euro.
Koffie met Lieven
We zouden ook een koffie kunnen drinken in Brugge.
Daar houdt de partner van Lieven Verstraete de koffiebar
Li O Lait open. De zaak werd opgericht als BVBA Point
Of View (POV) op 25 januari 2012 door Liliane ‘Li’
Vandamme en Lieven Verstraete. Vandamme schreef in
op 93 aandelen, Verstraete eveneens op 93 aandelen.
Beiden brachten 5000 euro in. In het laatste boekjaar
werd een kleine winst geboekt. Het eigen vermogen van
de vennootschap is wel negatief.
Een collega van Verstraete op de redactie van het huis
van vertrouwen is Karl Vannieuwkerke. Hij richtte op
elf december 2006 de BVBA Ossehaas op. Het is geen
restaurant. Een van de doelstellingen van de
vennootschap is ‘de organisatie en uitvoering van
4
5. sportevenementen’. In het laatste boekjaar werd een
brutomarge (omzet min welbepaalde kosten) behaald van
net geen 40.000 euro. Op het adres van de journalist
vinden we ook de B&B ‘Vlaamse Velden’. De bed and
breakfast werd in het late voorjaar van 2014 door Ellen
Daems, de vrouw van Karl Vannieuwkerke, geopend.
‘We zijn voorzichtig gestart en nu lanceren we de zaak’,
aldus de journalist in de pers. De B&B (in Beerst,
Diksmuide) heeft één kamer voor twee volwassenen en
twee kinderen. De prijs bedraagt 145 euro per nacht.
Voor die prijs mag je ook gebruik maken van een
fitnessruimte, zwemvijver, keuken, lees- en
televisiehoek. Je krijgt er ook nog gratis wifi bij.
Aantrekkelijk
Vennootschappen oprichten moet voor sommige vrt-
journalisten toch wel erg aantrekkelijk zijn. Op twintig
november 2014 richten journalist Stef Wijnants en
Barbara Vanvinckenroye de vennootschap Real Stuf op.
Wijnants heeft 99 aandelen, Vanvinckenroye één
aandeel. De vennootschap mag ondermeer boeken
uitgeven. Stef Wijnants treedt volgens de akte op ‘als
zaakvoerder voor de vennootschap’.
Sportjournalist Wijnants heeft Catherine Van Eylen als
collega op de werkvloer in Brussel. Van Eylen vinden we
terug in de vennootschap Huppeldepup.
In de laatste akte gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad
zien we Wouter Vandenhaute als gedelegeerd bestuurder
van de firma. Van Eylen is bestuurder van de NV.
Huppeldepup is een grote vennootschap. De totale activa
bedragen 5,5 miljoen euro.
Een ander mooi koppel is Véronique Leysen en Thomas
5
6. Vanderveken. Volgens deze laatste blijft alleen Elvis
bestaan.
Leysen plezierde de kinderen op Ketnet. Op het
thuisadres van het koppel vinden we de vennootschappen
Véleysend en Goeienavond.
Een ander paar is Annelies Van Herck en Michael Van
Droogenbroeck. Van Herck woonde een tijdje in
Overijse. Toen ze met Van Droogenbroeck een relatie
kreeg, verhuisde ze naar buurgemeente Huldenberg. Daar
vinden we Van Droogenbroeck sinds 1 april 2013 in de
kruispuntbank terug als zelfstandige. Hij mag de
volgende activiteiten uitvoeren: activiteiten van
persfotografen, productie van bioscoopfilms, productie
van televisiefilms en beoefening van uitvoerende kunsten
door zelfstandig werkende artiesten. In de kruispuntbank
vinden we ook Peter Verlinden, Frank Raes, Goedele
Wachters en Ruben Van Gucht terug. Het kunnen
naamgenoten zijn van de journalisten maar gezien de
activiteiten zijn het wellicht de BV’s.
Een leeftijdsgenoot van Van Droogenbroeck is Kobe
Ilsen. De man die sneller van lief wisselt dan u van
onderbroek, richtte in 2004 de vennootschap Camedia
del Arte op met Lodewijk Ilsen. In die tien jaar is de
vennootschap al een paar keer van adres veranderd. In
2012 werd een brutomarge van ruim 90.000 euro
genoteerd, in 2013 viel de brutomarge terug tot 73.500
euro.
Peter Van de Veire vinden we terug in de vennootschap
God & Zonen, Herman Van Molle in Tenzing, Evy
Gruyaert in Ipanema Media, Tom Waes in Nemo, Friedl’
Lesage in de gelijknamige vennootschap en Marcel
Vanthilt in Mumbo Jumbo
6
7. Niet allemaal met vennootschappen
Niet alle vrt-medewerkers hebben vennootschappen of
zijn zelfstandigen. Dat is uiteraard geen hinderpaal om
een gesprek te modereren, een dictee aan de studenten
van Veto voor te lezen, een artikel te schrijven of een
mediatraining te geven.
Het blijft een gevoelig punt. In 2007 was er nog heisa
over de facturen van VRT-journaliste Greet Op de
Beeck. Ze had volgens de pers een factuur voor 35.000
euro ingezonden voor vier debatten die ze had
gemodereerd voor Fientje Moerman (Open VLD). Maar
er was een 'nulletje te veel'. Op de Beeck: 'Ik heb een
factuur van 3.029,04 euro, btw inbegrepen, gezonden
voor vier debatten.'
Ook Canvas-presentatrice Kathleen Cools bekende dat
jaar op haar weblog dat zij af en toe debatten begeleidt.
Enige ‘subtiliteit’ bij het selecteren van de te modereren
debatten, verwijzende naar de case Op de Beeck, dient
volgens haar wel aan de dag gelegd te worden.
Boeken
Vrt-journalist Steven Rombaut kan je boeken via
topspreker.be.
Een mogelijke onderwerp voor een lezing is ‘Van crisis
naar crisis’. Rombaut analyseert dan de financieel-
economische situatie.
Heel veel vrt-journalisten voelen zich geroepen om
boeken te schrijven. Annelies Beck schreef Over het
kanaal. En over enkele maanden verschijnt een nieuw
meesterwerk van Louis Van Dievel. Er zijn zelfs
journalisten die tijd hebben om te doceren. Maarten
7
8. Vangramberen geeft naar eigen zeggen les aan de
masteropleiding journalistiek op de HUB-KAHO, waar
hij de lessen rond “Sportjournalistiek” verzorgt. Peter
Decroubele is journalist én lector aan de
Arteveldehogeschool. Peter Verlinden is journalist én
gastdocent aan het Departement Politieke
Wetenschappen van de KULeuven.
Mediatraining
Bedrijven geven mediatraining aan kaderleden en
CEO’s. Zelfs de KULeuven geeft mediatraining aan de
proffen. De universiteit organiseert zelfs jaarlijks
mediatraining voor ZAP-leden (Zelstandig Academisch
Personeel of professoren). De trainingen worden gegeven
door Wim De Vilder en Steven Dierckx, beiden vrt-
journalisten. Het programma bestaat uit 2 delen van
telkens 4 uur. Ook op andere sites kunnen we Wim De
Vilder boeken voor een mediatraining.
Bedrijven of organisaties contacteren soms ook de vrt
rechtstreeks voor een mediatraining. De vrt geeft de
opdracht dan aan de (uitverkoren) journalist die de
training geeft. Het gaat in totaal om een tiental toppers
die deze lucratieve klus mogen klaren. Het antwoord op
een parlementaire vraag uit 2013 geeft meer
duidelijkheid. De VRT organiseert de opleidingen aan
vaste tarieven. De hoofdredactie bekijkt of de gevraagde
mediaopleiding ‘opportuun’ is. Dit gebeurt conform
artikel 115 uit het redactiestatuut met inbegrip van de
deontologische code voor de journalisten van de VRT.
De VRT bepaalt autonoom de tarieven voor de
mediatrainingen die zij geeft. ‘De klanten betalen hun
factuur aan de VRT. Met die middelen worden de
8
9. journalisten die mediatraining geven, als extra verloning
vergoed (na afhouding van belastingvoorheffing,
patronale bijdragen en RSZ-bijdragen)’. De VRT werkt
en rapporteert op basis van een beheersovereenkomst. In
de beheersovereenkomst staat de opdracht die de VRT
moet vervullen en de doelstellingen die zij moet behalen.
De VRT wil daarover open en transparant
communiceren, onder andere via het jaarverslag. Een
gedetailleerde rapportering over het bedrag dat werd
gefactureerd aan klanten voor de mediatrainingen, wordt
door de beheersovereenkomst echter niet gevraagd.
Het antwoord van de minister levert echter meer vragen
op. Hoeveel verdienen die uitverkoren journalisten en
hoe gebeurt de selectie van die toppers? Nemen die
journalisten dan een dag vakantie of geven ze de training
tijdens de werkuren? Meer transparantie is echt nodig.
Voer voor een parlementaire vraag zonder twijfel.
9
10. journalisten die mediatraining geven, als extra verloning
vergoed (na afhouding van belastingvoorheffing,
patronale bijdragen en RSZ-bijdragen)’. De VRT werkt
en rapporteert op basis van een beheersovereenkomst. In
de beheersovereenkomst staat de opdracht die de VRT
moet vervullen en de doelstellingen die zij moet behalen.
De VRT wil daarover open en transparant
communiceren, onder andere via het jaarverslag. Een
gedetailleerde rapportering over het bedrag dat werd
gefactureerd aan klanten voor de mediatrainingen, wordt
door de beheersovereenkomst echter niet gevraagd.
Het antwoord van de minister levert echter meer vragen
op. Hoeveel verdienen die uitverkoren journalisten en
hoe gebeurt de selectie van die toppers? Nemen die
journalisten dan een dag vakantie of geven ze de training
tijdens de werkuren? Meer transparantie is echt nodig.
Voer voor een parlementaire vraag zonder twijfel.
9