Vrouwen, mannen en geld

Het verschil tussen mannen en vrouwen

Roularta Books
THIERRYDEBELS
50 praktische tips om een moeilijke
‘ménage à trois’ te verbeteren.
VROUWEN
MANNEN
EN GELD

Inhoudstafel
Voorwoord 9
Algemene inleiding 11
1. Geld is (een) goed 13
Inleiding 14
Geld en geluk hangen samen 15
Doe eerst deze snelle test 17
Financiële zelfkennis leidt tot geestelijke rijkdom 19
Slechts door geld ernstig te nemen, kunnen we
erin slagen boven onze preoccupatie met geld uit te stijgen 21
Praktische filosofie als leidraad voor werk en privé 23
Maak een geldbiografie 25
Zo schrijft u uw eigen geldbiografie 27
Durft u uw eigen geldbiografie wel te schrijven ? 31
Maak het onderscheid tussen zaken
van het hoofd en van het hart 35
Besluit 38
2. Het verschil tussen mannen en vrouwen 41
Inleiding 42
Het verschil tussen mannen en vrouwen volgens
Melvin Prince 44
Mannen, vrouwen en opvoeding 46
De kloof bij vrouwen tussen privé en professioneel
leven in geldzaken 47
Ons zelfgevoel hangt samen met ons bestedingspatroon 49
Waarover mannen beter kunnen onderhandelen
dan vrouwen 51
Mannen en vrouwen kijken anders tegen geld aan 55
Voer communicatie met open vizier 57
De jeugd : de sleutel ? 59
Maak kennis met de 9 geldpersoonlijkheden 61
Besluit 64

3. De invloed van geld op onze relatie 67
Inleiding 68
Relaties en geld 69
De visie van Susan Piver 71
De gezinsdriehoek 73
Het multiple selves-probleem 75
Problemen bij afstemmen werk en privé :
altijd terug te brengen tot geld en prestige ? 76
Doe iets 78
Kostwinners 79
De partner als toetsteen 81
Mag een leugentje om bestwil ? 83
Vrouwen die (veel) meer verdienen dan hun man 86
En omgekeerd 87
Een steeds groeiende groep van ontevreden mannen 89
Financiële beslissingen en liefde 91
Soorten beslissingen 92
Beïnvloeding 94
Rekening houden met elkaar 96
NV Ons gezin’ 98
De kinderdip 100
Waarom we steeds opnieuw dezelfde fouten maken 101
Interesse voor geldzaken 103
Ook een portie consuminderen voor u ? 104
Stelt de nieuwe beweging van het consuminderen
wel de goede vraag ? 108
Onopvallende consumptie 111
Mannen, vrouwen en het peterprincipe 113
Verstoord evenwicht 114
De invloed van geld op relaties 116
Waarom intelligente vrouwen voor kwakzalvers vallen 118
Eindelijk de perfecte methode om alles eerlijk
te verdelen bij een scheiding 120
Na de scheiding … 122
Kinderen en geld : een beknopte handleiding 123
Hoe koppels ruzie maken over geld 126
De gierige man en de spilzieke vrouw 128

Cruciale confrontaties in een relatie verstandig aanpakken 130
Besluit 132
4. Geld en werk 137
Inleiding 138
Ondanks loonkloof zijn vrouwen tevredener
over loon dan mannen 139
Is geld vies ? Althans voor vrouwen 142
Beter een slimme dan een mooie vrouw 143
Je kan maar beter bluffen bij een zelfevaluatie 145
Waarom de ceo meestal een man is 147
En waarom het zinloos en contraproductief kan
zijn om vrouwelijke topmanagers op te voeren 149
Werken met en voor vrouwen is slecht voor het salaris 151
Besluit 153
5. Beleggen 155
Inleiding 156
Zijn schulden slecht ? 157
Een referentiekader 159
Wat is financieel risico ? 161
Het beleggingsverschil tussen vrouwen en mannen 162
Even terug naar Katleen Gurney 165
Pensioen laat vrouwen onterecht koud 166
Besluit 168
Algemeen besluit 175

Voorwoord
Begin 2006 werd een vrouw in de berm van de verbindingsweg tus-
sen Brugge en Oedelem teruggevonden. De dame lag naast haar
auto en was aan handen en voeten gekneveld. Onmiddellijk werd
gedacht aan een overval. Maar al snel bleek dat het hier om opge-
zet spel ging. De auto werd immers eerder gesignaleerd op dezelfde
plek en hoewel de vrouw slechts drie uur later werd teruggevon-
den, vertoonde ze geen tekenen van onderkoeling. Ook werden op
de plaats van de touwen rond handen en voeten geen verwondin-
gen gevonden.
Wat was er dan wel aan de hand ? De vrouw had een flinke som geld,
die ze van haar man gekregen had om de auto te laten herstellen,
in het casino verspeeld. Om een boze reactie van haar man te ver-
mijden, verzon ze dan maar die ‘overval.’ Die zou haar het alibi
bezorgen voor het verlies van het geld.
De man was helemaal niet verbaasd. Hij wist dat zijn vrouw ver-
slaafd was aan gokspelen en regelmatig in het casino vertoefde.
Het was volgens hem dan ook niet de eerste keer dat ze een sterk
verhaal verzon. Deze keer had ze wel, nog steeds volgens de man,
zichzelf overtroffen.
Dit voorval illustreert dat sommige mensen, vaak vrouwen, zeer ver
willen gaan om bepaalde – onverantwoorde – uitgaven te verber-
gen of te camoufleren. Meestal neemt het bedrog uiteraard derge-
lijke extreme vorm niet aan. Een vrouw koopt een paar schoenen
van 75 euro. Ze betaalt een deel cash en een deel met de krediet-
kaart. Aan haar man toont ze het ticket van Visa of Eurocard om te
‘bewijzen’ dat de schoenen slechts 25 euro hebben gekost.
Een andere vrouw verbergt dan weer een impulsieve aankoop – al-
weer een handtas – tot haar man goed gehumeurd is. Het is dus
geen toeval, dat moet blijken uit onderzoek, dat vrouwen als de

10
beste kunnen liegen over de bedprestaties van hun partners én over
de werkelijke kostprijs van hun aankopen.
Toen ik mijn collega en vriendWim De Preter van de krant De Stan-
daard vertelde dat ik aan een boek aan het werken was over het
onderwerp ‘mannen, vrouwen en geld’ reageerde hij onmiddellijk
enthousiast. Hij zei dat het een ‘erg boeiend’ onderwerp is. Hope-
lijk bevalt het resultaat hem – en zijn vrouw.
Overijse, zomer

Algemene inleiding
De Amerikaanse auteur Margaret Young schreef ooit dat mensen
eigenlijk achterstevoren leven. ‘Ze proberen meer geld of dingen
te hebben, om meer te kunnen doen wat ze willen, zodat ze geluk-
kiger zullen zijn. De praktijk werkt echter andersom : je moet eerst
zijn wie je bent, vervolgens moet je doen wat je moet doen, om ten
slotte te hebben wat je wilt.’
De Franse filosoof Pascal Bruckner bekijkt het dan weer zo. Er zijn,
zo meent hij, zeldzame momenten in het leven waarop geld weer
een puur, ongrijpbaar medium wordt en waarop we over voldoen-
de liquide middelen beschikken om het uit te geven. Zonder ons
geld te hoeven tellen of te denken aan de dag van morgen. Geld
draagt volgens hem bij aan onze levensvreugde zolang we er maar
niet aan denken, zolang het naar de achtergrond verdwijnt en we
dus onbelemmerd kunnen kopen wat we redelijk achten. En ook :
zonder dat het onze vrijheid van denken in de weg zit. Iemand die
niet meer van geld afhankelijk is, weet dat hij niet anders zou gaan
leven, zelfs als hij (veel) rijker was.
Eigenlijk lijkt die laatste gedachte heel sterk op een van de basis-
vragen die George Kinder stelt. Deze Amerikaanse financiële plan-
ner werpt ons volgende bedenkingen voor de voeten : ‘Stel dat u zo
rijk was als Bill Gates. Zou u dan iets aan uw huidige leven veran-
deren ?’
Die vraag is typisch bij financial life planning. Kinder vindt, net zo
als Margaret Young overigens, dat de meeste financiële planners
eigenlijk de verkeerde vragen stellen. En vooral een verkeerd uit-
gangspunt innemen. Volgens Kinder moeten we immers eerst op
zoek gaan naar de werkelijke doelstellingen in ons leven. Moeten
we bijvoorbeeld nog harder werken om dat appartement aan de
zee te kunnen kopen of nemen we niet beter wat gas terug om
meer tijd met ons gezin door te brengen ? Het antwoord op deze en
176 11

12
andere vragen moet net het juiste kader scheppen om verstandig
met geld om te gaan.
Susan Piver schreef een boek met 100 essentiële vragen over rela-
ties en geld. ‘Als je ooit getwijfeld hebt aan de belangrijkheid van
geld voor de meeste mensen, is een snelle blik in een boekenwin-
kel genoeg om daar een eind aan te maken,’ schrijft ze. ‘De plan-
ken staan vol boeken waarin ons wordt verteld hoe we meer geld
kunnen verdienen, hoe we beter kunnen leven met minder geld,
hoe we onze uitgaven in de hand kunnen houden, hoe we onze
financiële toekomst kunnen plannen, hoe we ruzies over geld tus-
sen echtgenoten of partners kunnen oplossen en hoe verschillend
mannen en vrouwen denken over geld.’ ‘De variaties op deze the-
ma’s lijken eindeloos’ lezen we in Alle vragen die je zou moeten stel-
len. Piver heeft overschot van gelijk. Jammer genoeg zijn de meeste
dergelijke boeken toch waardeloos. Ze zijn zeer technisch (hoe
kunnen we onze financiële toekomst plannen ?) of beperkt bruik-
baar (hoe denken mannen en vrouwen over geld ?).
Een Joods aforisme wil dat de mens op drie verschillende manie-
ren zijn karakter toont : door zijn beker (eetlust), zijn zak (zijn ver-
houding tot geld) en zijn temperament. Volgens de Joodse traditie
laten we door geld dus dagelijkse situaties ontstaan waarin we
onze (on)verdraagzaamheid en onze illusies laten zien. Kortom, we
geven onszelf bloot zoals anders alleen waargenomen kan worden
door langdurige ervaring. En dat is een voordeel.

1
Geld is (een) goed
‘Geld is gemunte vrijheid’
Dostojewski

Inleiding
In het boek De zes geheimen van financieel succes belicht ik een
aantal eigenschappen van financieel succesvolle mensen. Het gaat
niet per definitie over rijke mensen. Maar over mensen die finan
cieel succesvol zijn. Wat is het verschil ? Het is een moeilijke vraag.
Maar laat me proberen ze te beantwoorden.
Het gaat al bij al om het samenspel van inkomsten, uitgaven en
gespaard vermogen. Een koppel met een relatief beperkt gezamen
lijk netto maandelijks inkomen van nauwelijks 2000 euro kan toch
financieel succesvoller zijn dan een ander koppel dat maandelijks
netto dubbel zoveel verdient. Stel dat het eerste koppel er toch in
slaagt elke maand 500 euro te sparen. Bovendien hebben ze zeer snel
beslist een eigen huis te kopen. Elke maand wordt dus een bepaald
bedrag van de hypothecaire lening afgelost. Het tweede koppel daar
entegen vindt dat je nu moet leven en geeft elke euro uit aan leuke
dingen. Bovendien willen ze niet gebonden zijn aan een vaste woon
plaats en huren ze dus een mooi appartement in Antwerpen.
De voorbeelden zijn heel bewust gekozen. Beide koppels zijn im-
mers goede vrienden van mijn partner en mezelf. Intuïtief voelen
we onmiddellijk aan dat het eerste koppel goed op weg is naar finan
ciële onafhankelijkheid en het tweede koppel niet. Is het eerste
koppel rijk ? Of zal het eerste koppel ooit echt rijk worden ?Wellicht
niet. Zeker niet als je uitgaat van de quip dat iemand pas rijk is als
hij zijn geld niet eens meer kan tellen. Maar dat is ook de bedoe-
ling niet. Bedoeling is meester te worden van je financiële situatie.
Controle uit te oefenen. Een gevoel dat belangrijker is dan de zucht
naar erkenning en prestige dat kenmerkend is voor het tweede
koppel. En weten dat je een financiële buffer hebt – mochten de
zaken mislopen …
Uit het onderzoek dat ik deed naar de kenmerken van financieel
succesvolle personen bleek ook iets anders : financieel succesvolle
mensen weten wanneer ze niet weten. Volgens succesauteur Jim
14

Geld is (een) goed 15
Collins van Good to great en Built to last beginnen alle grootse be-
slissingen met die simpele verklaring : ‘Ik weet het niet.’ Research
van Collins wees bovendien uit dat schitterende leiders zich trou-
wens erg comfortabel voelen bij die uitspraak. Natuurlijk willen ze
uiteindelijk wél weten.
In een interview met Fortune vertelt Collins verder dat dergelijke
uitzonderlijke mensen gewoon eerlijk zijn. ‘Wat is trouwens het
beste ? Liegen – ervan uitgaan dat je het wel weet en dus liegen ten
opzichte van jezelf ? Of de waarheid spreken ? En dat is zeggen : “Ik
weet het nog niet, maar ik weet dat we het wel juist zullen moeten
hebben”.’
De eerste stap – namelijk beseffen dat je iets niet weet – is ook vol-
gens onderzoekster en hoogleraar financiële planning Henriëtte
Prast een eerste voorwaarde om beter te leren omgaan met geld.
Ze is ervan overtuigd dat veel mensen leiden aan ‘financieel anal-
fabetisme.’ En er bovendien niets aan willen doen. En dat laatste is
uiteraard nog het grootste gevaar.
Geld en geluk hangen samen
In The soul of money wijst LynneTwist op een aantal giftige mythes.
Een van die mythes is dat er – globaal bekeken – niet genoeg geld
zou zijn. Een illustratie hiervan vind je op de aandelenbeurs. De
winst van de ene zou automatisch het verlies van de andere moe-
ten zijn. Een win-lose situatie dus. Zo wordt het althans vaak voor-
gesteld in een zogeheten zero sum game.
Correcter is toch de voorstelling als zero plus game : de winst van
de ene speler kan ook de winst van de andere belegger zijn. Iemand
die een aandeel aan 100 euro koopt en aan een andere belegger

16
voor 120 euro verkoopt, heeft uiteraard een mooie winst gemaakt.
Indien die andere belegger zijn aandelen op zijn beurt doorver-
koopt voor 140 euro, heeft ook hij winst geboekt. Een zero plus
game als het ware : win-win voor beide beleggers.
De giftige mythe van de schaarste van het geld betekent dat er
noodzakelijkerwijs iemand in de kou moet blijven staan. Er moet
per definitie een verliezer zijn. ‘Er zijn te veel mensen. Er is niet
genoeg voedsel. Er is niet genoeg water. Er is niet genoeg tijd. Er is
niet genoeg geld.’ Zo vatTwist het treffend samen.Volgens de auteur
drijft deze ‘er is niet genoeg’-benadering ons ertoe dingen te doen
waarop we niet trots zijn of de armen te laten hangen.
In de economie wordt het onderscheid gemaakt tussen positieve
en negatieve goederen. Voor positieve goederen geldt de eenvou-
dige regel dat meer altijd beter is dan minder of zeker niet slechter.
Voor negatieve goederen – luchtvervuiling, lawaai – geldt uiteraard
het omgekeerde.
Geld is een positief goed. Laten we daar niet moeilijk over doen.
Daar geldt dus de regel dat ‘meer altijd beter is dan minder’. De
enige zinvolle discussie die je kan voeren is over de mate van dat
beter. Ook hier reikt de economische theorie een oplossing aan via
de wet van het afnemend marginaal nut. Iemand die weinig geld
heeft en er een bepaalde som bij krijgt, is heel gelukkig. Iemand
die al veel geld heeft en er eenzelfde som als de eerste persoon bij
krijgt, is eveneens gelukkiger dan hij daarvoor was. Maar wellicht
komt er iets minder ‘geluksgevoel’ bij dan bij de eerste persoon.
Dat het ontvangen van een som geld gelukkig maakt, staat even-
wel buiten kijf. Zelfs rijkaards die een onverwachte som geld ont-
vangen – bijvoorbeeld omdat de aandelen van het bedrijf waarin
ze beleggen met een mooie premie worden overgenomen door
een ander bedrijf – noteren dat geluksgevoel.
Het probleem is dat de media van deze eenvoudige relaties en bevin
dingen een vertekend beeld (willen) geven. Iets wat namelijk vast-

staat, is immers geen nieuws. Het is net interessanter naar die ene
studie te verwijzen, waarin staat dat werknemers die een loonsver-
hoging ontvangen ongelukkiger zijn nà de verhoging dan ervoor.
Dat kan een typisch voorbeeld zijn van data mining : als je maar
lang genoeg zoekt zal je wel enkele mensen vinden die deze bevin-
ding rapporteren. Of het kan ook een voorbeeld zijn van een slecht
onderzoek. Of gewoon van een vervalsing van de onderzoeks
resultaten – om de pers te halen.
Stel dat 99 studies vinden – in de veronderstelling dat dergelijke
onderzoeken (nog) uitgevoerd worden – dat meer geld inderdaad
gelijkstaat aan meer geluk. Maar in één enkele studie blijkt dat
deze correlatie of samenhang niet opgaat. Welke studie wordt dan
belicht in de media ?
De enige zinvolle financiële discussie in de relatie tussen man en
vrouw is hoe met geld moet worden omgegaan. Er zijn immers ge-
noeg aanwijzingen dat koppels ook redetwisten en bekvechten als
er voldoende geld aanwezig is. Dát is de uitdaging. Niet de vraag of
meer geld wel gelijkstaat aan meer geluk.
l
Tip 1 : Geld en geluk hangen onlosmakelijk samen – wat men
ook moge beweren.
Doe eerst deze snelle test
Kathleen Gurney is doctor in de psychologie en ceo van de Finan-
cial Psychology Corporation. Enkele jaren geleden schreef ze een
boek over de link tussen geluk en geld, Your Money Personality. Op
de website van Gurney vind je een uitgebreide vragenlijst om je
geldprofiel te bepalen. Een snelle test levert alvast inzicht in de

18
manier waarop je tegenover geld staat. Geef voor elke bewering
een score van 0 (helemaal niet mee eens) en 4 (helemaal waar).
1. Ik voel me het prettigst wanneer mijn geldzaken gescheiden
zijn van die van anderen
2. Ik heb thuis het hoogste inkomen
3. Het komt voor dat ik rekeningen negeer, weggooi of verstop
4. Ik voel me schuldig als ik geld uitgeef
5. Ik sta er financieel beroerd voor, maar dat is beslist niet mijn
schuld
6. Ik vind zuinigheid een nobele eigenschap
7. Het irriteert me als iemand vraagt wat ik voor mijn verjaardag
wil hebben
8. Ik maak lange werkdagen
9. Ik ben onmisbaar op het werk
10. Ik ben bang voor armoede
11. Ik weet exact hoeveel ik bezit
12. Als ik depressief, eenzaam of kwaad ben, trakteer ik mezelf op
cadeaus
Scoort u op de vragen 2,8 en 9 in totaal 10 of meer punten ?
U vertoont veel trekken van een macho. Dat moet u zelf weten na-
tuurlijk. Vraag is alleen of u een gelijkwaardige partner wilt. In dat
geval maakt u het allemaal – voor de ander en uzelf – wel erg moei-
lijk. Het kan immers niet zijn dat u enkel thuiskomt om te eten en
te slapen. Ga eerlijk na waarom u zoveel werkt. Verplicht uzelf 2
avonden per week echt vrij te nemen en iets leuks te doen met
anderen. U zal zien dat dit uiteindelijk ook uw financiële situatie
ten goede komt.
Scoort u op vragen 1,7 en 11 in totaal 10 punten of meer ?
U bent erg op uzelf gericht. Dat kan de (verdere) ontwikkeling van
uw relatie, maar ook financieel succes, in de weg staan.Wilt u meer
maken van relaties en persoonlijke financiën, dan is het dringend
tijd voor actie. Schrijf regelmatig op welke emoties gezamenlijke
geldkwesties bij u oproepen. Praat hierover met uw partner en
dwing uzelf tot een (belangrijke) gezamenlijke aankoop.

Waarom zou u recht hebben op luxe ? Wees eens wat aardiger voor
uzelf en besteed wat minder tijd en geld aan anderen. Begin door op
te schrijven welke (schuld)gevoelens gelduitgaven bij u oproepen.
U werkt uzelf aardig in de nesten. Krijgt u weer een koopaanval,
leid uzelf dan af. Ga sporten, wandelen of lezen. Doe van alles,
maar geef niet meer dan 15 euro uit. Analyseer uw koopverslaving
door in een dagboek bij te houden welke emoties geld uitgeven bij
u oproept. Consulteer eventueel een zielenknijper.
Valt u in geen enkele bovenstaande categorieën ?
U bent financieel evenwichtig. Valt u net naast de 4 beschreven
categorieën ? Neem de raad dan maar ter harte.
Financiële zelfkennis leidt tot
geestelijke rijkdom
Je kan terecht redetwisten over de waarde van de ‘snelle’ test van
daarnet. Maar de kans is toch erg groot dat u er aan meegedaan
hebt, niet ? Dat levert een paradox op want in onze contreien is het
nog altijd ongebruikelijk – en vaak zelfs ongepast – om geluk met
geld te verbinden. Wie immers op zoek is naar het ultieme geluk
mag dat doen via zenboeddisme of bergbeklimmen. Maar een
zoektocht waarbij geestelijke rijkdom zou verlopen via een inzicht
in de eigen geldzaken is bij ons nog altijd taboe.
Psychologe Kathleen Gurney beweert nochtans dat je geestelijke
rijkdom kan bereiken als je het belang van geld niet ontkent maar
ook niet overdrijft, inzicht verwerft in hoe geld je beïnvloedt en
andersom, geld niet beschouwt als een doel op zich maar als een

20
beloning voor geleverde prestaties, geld onder controle hebt in
plaats van andersom. Kortom, als geld je tevredenheid, plezier en
zekerheid verschaft. Zeg nu zelf, niet slecht als analyse.
Volgens Gurney hebben mensen niet alleen een fysieke zelf, een
emotionele zelf en een sociale zelf, maar ook een financiële of
monetaire zelf. Deze zelf is een integraal deel van onze identiteit.
De meesten onder ons beseffen niet in welke mate deze zelf onze
financiële gewoonten bepaalt en bovenal de graad van tevreden-
heid, die we uit geld halen, determineert. Inzicht in deze materie
is volgens de psychologe nochtans essentieel. ‘Als je niet weet wat
je van geld wilt, zul je je doelen nooit bereiken en als je je sterke
geldeigenschappen niet kent, kun je ze niet gebruiken. Als je ten
slotte weigert belemmerende geldgewoontes te veranderen, blijft
je situatie zoals die nu is,’ stelt Gurney terecht in haar boek.
De stellingen van Gurney zullen onderzoekster Peggy Schyns van
de Erasmus Universiteit in Rotterdam wellicht niet vreemd in de
oren klinken. In een recent onderzoek vond ze namelijk dat levens
vreugde en inkomen wel degelijk samenhangen. Concreet bete-
kent dit dat mensen met meer geld gewoon gelukkiger zijn dan
mensen met minder geld. Zelfs miljonairs zijn blij met nog meer
geld. Wel moet gezegd dat het effect van dat extra geld wegebt na
twee jaar. De persoonlijkheid van het individu speelt ten slotte vol-
gens Schyns ook een rol : mensen die over het algemeen tevreden
zijn met hun leven, zijn ook tevreden met hun inkomen, ongeacht
de hoogte ervan.
Arbeidspsychologen maken al eens het onderscheid tussen intrin-
sieke en extrinsieke motivatie op het werk. Bij intrinsieke moti
vatie komt de drijfveer uit jezelf – je doet iets omdat je dat zelf wil.
Bij extrinsieke motivatie word je gedreven door doelen buiten je-
zelf – typisch geld. Meestal wordt aangenomen dat intrinsieke mo-
tivatie goed is en extrinsieke motivatie slecht.
Volgens Professor Steven Reiss van de Ohio State universiteit is het
onderscheid tussen beide vormen van motivatie gewoon nonsens.

Hij beweert zelfs dat intrinsieke motivatie niet eens bestaat. Onze
beweegredenen zijn uiterst divers – hij onderscheidt er maar liefst
16 – en deze in een van die twee categorieën duwen is verkeerd.
Geld kan volgens Reiss bijvoorbeeld een uitstekende motivator
zijn voor een bepaalde groep werknemers of mensen in het alge-
meen. Alles is volgens de eminente hoogleraar immers terug te
brengen tot individuele verschillen bij personen.
Slechts door geld ernstig te nemen,
kunnen we erin slagen boven onze
preoccupatie met geld uit te stijgen
De Spaanse Rabbi Ibn Zabara stelde ooit de vraag : ‘Wat is de oor-
zaak van de dood ? Het leven zelf.’ Zo kunnen we op een zelfde ma
nier de vraag stellen :‘Wat is de oorzaak van geld ?’ Het antwoord luidt
dat geld niet is ontstaan als middel van onderdrukking of als instru
ment van hebzucht, zoals sommigen wel eens durven te beweren.
Volgens Rabbi Bonder komt geld voort uit het verlangen van de
mensen naar rechtvaardigheid en uit de hoop op een betere wereld.
En dat is toch wel een verrassende uitspraak. In de loop van de tijd
heeft geld volgens Bonder echter de fundamentele trekken van de
menselijke aard aangenomen. Trekken die we kunnen begrijpen
als we acht slaan op de waarden die we aan geld verbinden – en
tegelijk acht slaan op de symboliek ervan.
Een Jiddische zegswijze stelt : ‘Ik ben arm geweest en ik ben rijk
geweest. Je kunt me geloven, rijk is beter.’ Armoede wordt door de
rabbijnen beschouwd als een tragedie zonder weerga. In een midrasj,
een Joods verhaal dus, staat immers : ‘Niets in het heelal is erger

22
dan armoede ; het is het ergste van alle leed. Iemand die onder-
drukt wordt door armoede is gelijk iemand die het gewicht van
alle leed in de wereld op zijn schouders torst.’ Kortom, niet dat het
hebben van geld zo goed is ; het niet hebben, dát is zo slecht. Op-
nieuw een Jiddisch gezegde overigens.
Het is een stereotiep beeld dat Joden altijd in verband gebracht
worden met de zucht naar geld. Dat beeld is volgens Rabbi Bonder
al te eenzijdig. In de kabbala wordt de mier – in tegenstelling tot
onze christelijke traditie – immers voorgesteld als een symbool
voor nutteloos werk. ‘Om te overleven hebben ze maar twee graan-
korrels nodig en toch werken ze zonder ophouden om een fortuin
te vergaren.’
Voor een belangrijk deel is ons vergaren van rijkdom eigenlijk het
gevolg van weinig of niets beters om handen te hebben. Toch is er
een standaardantwoord, volgens de Joodse traditie dan toch, op
de vraag wat we moeten doen met onze tijd. En dat is … studeren.
De talmoed zegt : ‘Wie is waarlijk rijk ?’ Rabbi Meir zei altijd : ‘Dat is
iemand die innerlijke vrede ontleent aan zijn fortuin.’ Dat bete-
kent dat ze de hoogste levensstandaard verwerven zonder een
schaarste te veroorzaken voor zichzelf of voor anderen. Deze uit-
spraak is hoogst interessant omdat het eigenlijk perfect aansluit
bij een van de belangrijkste principes in de economie : het Pareto-
principe. Dit principe houdt in dat we altijd nog een verandering
kunnen doorvoeren zodat minstens een individu erbij wint zonder
dat iemand anders erbij verliest.
Ook moeten rijke mensen, volgens Rabbi Meir, hun verantwoorde
lijkheid op zich nemen en ‘tijdverspilling’ – zoals hierboven gedefi
nieerd – vermijden. En niet meer levensonderhoud van de natuur
vragen dan zij werkelijk nodig hebben. Samengevat : werkelijk rijk
zijn is eigenlijk niet zo gemakkelijk. Of wat had u gedacht ?
Bonder verwijst naar een niet werkelijk rijk man, beschreven door
Bahya ibn Pakoeda. ‘Hij meent dat zijn gedachten over financiële

zaken zijn hoogste gedachtegoed zijn. Hij bestudeert de situatie van
de markt, hij tobt over het stijgen of dalen van de prijzen van de
goederen, hij noteert hoe de prijzen veranderen in de verschillende
delen van de wereld.’Verrassend actueel die beschrijving. Het doet
immers denken aan een typische belegger op de beurs. Vooral als
we weten dat de beschrijving al uit de 11e eeuw dateert !
Ook de Joodse auteur Jacob Needleman laat zich sterk leiden door
wat hij in de talmoed vindt. In zijn uitstekend boek Money and the
meaning of life kaart hij een belangrijke paradox in onze samen
leving aan. Deze bestaat erin dat we in onze geldgedreven maat-
schappij twee zaken verwarren : fundamentele materiële behoeften
en even belangrijke spirituele behoeften naar een mening en een
doel in ons leven.
Volgens Needleman bestaat de paradox erin dat we juist eerst meer
aandacht moeten besteden aan geld – meer bepaald de angst en
de zelfbegoocheling dat het soms veroorzaakt – vooraleer we het
verschiltussendezetweebehoeftenpaskunnenbegrijpen.‘Slechts
door geld ernstig te nemen, kunnen we erin slagen boven onze
preoccupatie met geld te stijgen,’ schrijft de auteur.
l
Tip 2 : Om uiteindelijk minder met geldzaken bezig te zijn,
moeten we er eerst meer mee bezig zijn.
Praktische filosofie als leidraad
voor werk en privé
Lal was als jonge man uit India naar de vs geëmigreerd. Hij was nu
bijna vijftig. Hij was gelukkig getrouwd met een Amerikaanse :
Lucy. Lal werkte voor een grote bank in Manhattan. Daar had hij

24
zijn hoogste loonschaal bereikt, dus verdere promotie zat er niet
meer in. Bovendien had hij het vermoeden dat hij over een paar
jaar gedwongen zou worden om vervroegd uit te treden. Dat was
immers de gewoonte binnen deze bank. Lal ging op zoek naar
hulp. Die vond hij bij filosofisch consulent Lou Marinoff.
Marinoff vertelt het verhaal over Lal en Lucy in zijn boek Levens-
vragen. Daarin toont hij aan dat filosofie ook bijzonder praktisch
kan zijn. In dit concrete geval zag Lal het licht door iets waarover
Socrates 2000 jaar geleden scheef : de notie dat geluk de hoogste
deugd is, die voortkomt uit de regelmatige oefening van je eigen
voortreffelijkheid.Was er misschien een persoonlijk potentieel dat
Lal nagelaten had om aan te boren ? Ja zeker : Lal had altijd al wil-
len schrijven, maar had er nooit de tijd voor gevonden. Hij gaf zich
dan ook op voor een schrijfcursus op zaterdag.
We zijn volgens Marinoff allemaal bezig met de ‘Grote Vragen.’ Als
je helder wil denken, moet je volgens hem de geest voeden met de
gezondste voeding die er is. Die voeding is filosofie : waardevolle in
plaats van waardeloze gedachten.
We koesteren – als we heel eerlijk met onszelf zijn – volgens Ma-
rinoff allemaal verwachtingen. Verwachtingen ten opzichte van
onszelf. Maar ook ten aanzien van anderen. Marinoff citeert in dat
verband Lucianus :
‘Kijk dus uit dat u uw verwachtingen niet te hoog hebt gesteld en
daardoor een ervaring hebt van mensen die dingen onder water
zien. Ze denken dat de objecten net zo groot zullen zijn als ze door
het water hebben gezien, van bovenaf, toen het beeld door de bre-
king van het licht was vergroot. En wanneer ze ze boven water ha-
len, zijn ze teleurgesteld als ze ontdekken dat ze een stuk kleiner
zijn … u moet uzelf verwijten dat u te hoge verwachtingen hebt
gehad.’
Het – op het eerste zicht vreemde – advies van Marinoff is dan ook
om onze verwachtingen stuk voor stuk af te zweren ! Hoe meer

verwachtingen u immers hebt, des te meer ze een constructieve
levensfilosofie in de weg staan.
Zo is er Martha. Ze geeft leiding aan een aantal mensen en ze is
altijd teleurgesteld omdat haar mensen niet voldoen aan haar ver-
wachtingen. Marinoff leert haar dat de problemen niet veroor-
zaakt worden door de mensen waarmee ze werkt, maar door de te
hoge verwachtingen die ze eigenlijk koestert. De oplossing bestaat
er dan ook in deze verwachtingen drastisch te verlagen.
Volgens Marinoff graaien alle ‘Grote Vragen’ waar mensen filo
sofisch advies voor vragen altijd om verandering. Het leven is im-
mers voortdurend in beweging en daarom zijn mensen steeds op
zoek naar manieren om die veranderingen in eerste instantie te
begrijpen en er dan ook constructief mee om te gaan.
In relaties tussen man en vrouw is het niet anders. Hele bibliothe-
ken werden al geschreven over het aanpakken van relatieproble-
men zoals Piver terecht opmerkt. Misschien is het interessant in
deze context de wijze woorden van Ovidius te citeren : ‘Verande-
ring is altijd krachtig. Zorg dat uw hengel altijd uitgeworpen is. In
de vijver waar u het het minst verwacht, zwemt een vis.’
l
Tip 3 : Temper al te hoge verwachtingen – ook op financieel vlak.
Maak een geldbiografie
Pamela York-Klainer is een collega van Kathleen Gurney. Ook York-
Klainer gaat binnen relaties op zoek naar vaak verborgen financi-
ële boodschappen. In haar boek How Much is Enough ? staat het
unieke concept van de geldbiografie. Dit is volgens de auteur een
handig hulpmiddel om belangrijke gebeurtenissen in ons leven te

26
verklaren vanuit het standpunt van geld.Voor velen van ons is geld
immers de ‘stille onderliggende structuur’ in een relatie.
Zolang geld als drijvende kracht verborgen blijft, blijft het volgens
haar moeilijk om gebeurtenissen binnen deze relatie te duiden.
De volgende vragen hebben dan ook als bedoeling om deze ver-
borgen factor zichtbaar te maken. Het is dus jouw geldverhaal.
1. Wanneer is het de eerste keer dat je je herinnert geld te heb-
ben ? Wat deed je ermee ? Vertelde iemand wat je ermee moest
doen ?
2. Wanneer is het de eerste keer dat je je herinnert geld verdiend
te hebben ? Hoe vrij was je bij het besteden van het geld ? Wat
deed je ermee ?
3. Heeft geld ooit een belangrijke rol gespeeld in een relatie ?
4. Heb je ooit meegemaakt dat geld werd gebruikt om een per-
soon of een situatie te controleren ? Heb jij zelf ooit geld in die
zin gebruikt ?
5. Wat heeft geld volgens jou te maken met professioneel succes ?
6. Wie is in jouw gezinssituatie de kostwinner ? Hoe beïnvloedt
dat de dagelijkse beslissingen ?
7. Praat je open over geld in je huidige gezinssituatie ? Welke geld
kwesties zijn het gemakkelijkst te bespreken ?Welke het moeilijkst ?
8. Heb je ooit geld en een familiekwestie moeten afwegen, dit is je
loopbaan in evenwicht moeten brengen om voor jonge kinderen
te zorgen ?Welke rol speelde geld in deze evenwichtsoefening ?
9. Had geld iets te maken met de keuze van je partner ?
10. Vind je dat je recht hebt op een pak geld (erfenis, loterij …) ?
Waarom of waarom niet ?
11. Hoe zou je je eigen relatie met geld omschrijven ? Waar kwa-
men deze waarden vandaan ?
12. Geef je geld aan liefdadigheid ? Waarom of waarom niet ?
13. Wat is het grootste bedrag dat je ooit hebt uitgegeven voor je-
zelf (behalve voor een huis of een wagen) ? Wat kocht je ?
14. Heb je een bepaald geloof dat je visie op geld bepaalt ? Indien
ja, beschrijf deze invloed. Indien niet, wat helpt je dan wel hoe
je moet omgaan met geld.

15. Wat doet geld uiteindelijk voor jou ? En wat niet ?
l
Tip 4 : Schrijf uw eigen geldbiografie op basis van bovenstaan
de 15 vragen.
Zo schrijft u uw eigen geldbiografie
Laten we even voortgaan met deze geldbiografie van York Klainer.
Probeer eerst terug te denken aan een aantal belangrijke gebeur-
tenissen uit je leven waarin geld een rol speelde. Bedoeling van
deze oefening is na te gaan wat geld echt voor je betekent en te
achterhalen welke diepe psychologische invloed geld op je uitoe-
fent. Bijgaande reeks van 28 vragen, die ik uit het boek van Pa-
mela York Klainer heb gehaald, helpt je daarbij alvast een heel
eind op weg en zal je geheugen ongetwijfeld stimuleren. Wedden
dat de vragen je een totaal andere kijk bezorgen op je relatie tot
geld ?
In het magazine Bizz werden de 28 vragen opgesplitst in zes the-
ma’s, wat het denkwerk iets gemakkelijker maakt. Je hoeft echter
niet per se op elke vraag een antwoord te verzinnen. Je hoeft de
vragen zelfs niet in een vaste volgorde te beantwoorden. Be-
schouw deze vragen als een soort van rode draad. Volg je intuïtie
en aarzel niet om zelf feiten aan je biografie toe te voegen die re-
levant zijn voor jou, maar waar deze vragenlijst niet aan heeft ge-
dacht.
Hebt je je dit al eens afgevraagd ?
Mijn ouders en geld
Je eerste ideeën over hoe je geld gebruikt, wat je er wel of niet mee
kan doen en welke deuren geld kan openen, gaan terug op je familie.

28
Welke informatie kreeg je van je ouders en familie, en welke waren
je eerste ervaringen met geld ?
1. Werkte je vader buitenshuis ? Wat was zijn beroep ? Weet je hoe-
veel hij verdiende ? Hoe weet je dat ? Werd er openlijk over geld
gepraat in jouw familie ?
2. Als je de inflatie niet meerekent, verdien je dan meer of minder
dan je vader toen hij zo oud was als jij nu ?
3. Wat wou je vader dat je professioneel zou bereiken ? Is hij ge-
lukkig met wat je nu doet ?
4. Werkte je moeder buitenshuis ? Wat was haar beroep ? Weet je
hoeveel ze verdiende ? Hoe weet je dat ? Verdien je meer of min-
der dan zij toen ze zo oud was als jij nu ? Indien ze niet uit ging
werken, besliste ze mee over hoe het geld van het gezin werd
besteed ?
5. Wat wou je moeder dat je professioneel zou bereiken ? Is ze ge-
lukkig met wat je nu doet ?
Heb je je dit al eens afgevraagd ?
Mijn echte financiële vaardigheden
Geld heeft een letterlijke en een symbolische betekenis. De vragen
die nu volgen, hebben betrekking op de letterlijke betekenis van
geld.
1. Hoe goed denk je de grondbeginselen van geldmanagement te
beheersen ? Houd je je financiën goed bij ? Begrijp je hoe finan-
ciële instrumenten werken zoals een beleggingsfonds of een
pensioenspaarplan ? Bezit je basiskennis over financiële be-
grippen zoals ‘de waarde van geld in functie van de tijd’ (geld
nu is immers meer waard dan in de toekomst) ?
2. Hoe heb je je huidige vaardigheid om met geld om te gaan ver-
worven ? Op welke leeftijd begon dat leerproces ? Wie heeft je
daarbij geholpen ?
3. Hoe omschrijf je je risicotolerantie ? Hebben belangrijke din-
gen in je leven invloed gehad op hoeveel risico je nu bereid
bent te nemen ?

Geld in mijn jeugdjaren
Voor sommigen was hun jeugd een tijd van onbezorgd leven dank-
zij hun zakgeld. Voor anderen was het dan weer een tijd waarin ze
elke (toen nog) frank in tweeën moesten bijten, waarbij elk plezier
dat ze zichzelf gunden gepaard ging met de frustratie om een ander
gemis. En hoe zat het nu juist bij jou ?
1. Herinner je je wanneer je voor het eerst geld bezat ?Wat deed je
ermee ? Heeft iemand anders je gezegd wat je met (een deel van)
het geld moest doen ?
2. Herinner je je wanneer je voor het eerst geld hebt verdiend ?
Hoe vrij was je om te beslissen wat je ermee deed ? Wat heb je
gekocht ?
3. Heeft geld ooit een belangrijke rol gespeeld in een relatie ?
4. Heeft geld in welke zin dan ook invloed gehad op de keuze van
de man of vrouw waarmee je je leven nu deelt ?
Mijn financiële dilemma’s
1. Wat is volgens jou het verband tussen geld en professioneel
succes ? Hoeveel van wat je daarover denkt is bepaald door de
boodschappen die je meekreeg van mensen waar je om geeft ?
Hoeveel is bepaald door de maatschappij ?
2. Wie is de ‘kostwinner’ in jouw gezin ? Hoe beïnvloedt dit de da-
gelijkse beslissingen ? Met andere woorden, in welke mate be-
paalt dit wie de beslissingen neemt ?
3. Heb je je professionele ambitie moeten afwegen tegen famili-
ale noden zoals kleine kinderen, hulpbehoevende ouders, een
partner die ook werkt ? Welke rol speelt geld in deze even-
wichtsoefening ?
4. Praat je openlijk over geld in je gezin ? Over welke geldzaken
spreken jullie het makkelijkst ? En het moeilijkst ?
5. Als je je huis en wagen even niet meetelt, wat is dan het hoog-
ste bedrag dat je ooit hebt uitgegeven voor jezelf ? Wat heb je
ermee gekocht ?

30
Mijn financiële waarden
Als je eens goed om je heen kijkt, zal het je opvallen hoe sommigen
– jij ook ? – rond geldvragen draaien als was het een hete brij. En-
kele suggesties met ‘weerhaakjes’ :
1. Heb je ooit gezien hoe geld werd gebruikt om een persoon of
een situatie te bedwingen ? Hebt je zelf ooit geld gebruikt in deze
zin ?
2. Vind je dat je er recht op hebt een erfenis te krijgen of veel geld
te winnen ? Waarom wel of waarom niet ?
3. Hoe beschrijf je jouw waarden met betrekking tot geld ? Waar
komen deze waarden vandaan ? Als je je uitgaven en rekenin-
gen onder de loep zou nemen, zou de manier waarop je geld
uitgeeft dan overeenstemmen met je waarden ?
4. Als je meer geld hebt dan je eigenlijk nodig hebt, geef je dan
geld aan goede doelen ? Steun je politieke partijen of politici ?
Zoek je naar manieren om nog bemiddelder te worden door te
investeren of nieuwe zakenideeën te steunen ? Waarom wel of
waarom niet ?
5. Beïnvloedt je spiritualiteit of je geloof de manier waarop je met
geld omgaat ? Zo ja, hoe ? Zo nee, wat helpt je bepalen hoe je
met geld omgaat ?
6. Wat maakt geld uiteindelijk mogelijk voor jou ? En wat maakt
het niet mogelijk ?
Mijn afhankelijkheid van geld
Als je deze vragen over geld hebt opgelost, wordt er vaak een cen-
traal thema ‘zichtbaar’ dat als een rode draad doorheen je leven en
werk loopt. Voorbeelden van dergelijke thema’s zijn : ‘geld hebben
maar het weer kwijtspelen,’ ‘nooit genoeg geld hebben’ of ‘doen
alsof geld niet belangrijk is, terwijl het dat wel is.’
1. Als je nu leest wat je hebt opgeschreven, kan je dan de rol iden-
tificeren die geld speelt in jouw leven ?

2. Hoe beïnvloedt dit je dagelijkse leven ? Welke impact heeft het
op de keuzes die je maakt ?
3. Hoe zou je dit eventueel willen veranderd zien ?
4. Als je de kracht die geld op je heeft, positief zou kunnen beïn-
vloeden, welk resultaat zou dat opleveren ?
5. Als je je veilig zou voelen op financieel vlak, wat zou je dan an-
ders doen ? Hoe hoop je dat dit zou aanvoelen ?
Klaar ? En wat vind je nu zelf van deze geldbiografie ? Jouw per-
soonlijke geldbiografie ? Het is niet de bedoeling dat je de nieuwe
Hemmerechts of Brusselmans wordt. De enige bedoeling is die
rode gelddraad binnen je relatie zichtbaar te maken. Ik weet dat
het oplossen van de vragen een beetje omslachtig is. Maar geloof
me : het is een erg goede oefening. Een investering dus die de no-
dige vruchten zal afwerpen.
Durft u uw eigen geldbiografie
wel te schrijven ?
Zeg eens eerlijk, hoe sta je echt tegenover geld ? Geld en geluk zijn
nauw met elkaar verbonden ; want geld is volgens York Klainer im-
mers de symbolische afspiegeling van succes. Volgens haar is echt
over geld praten echter voor velen een taboe. We vertellen er wel
veel oppervlakkigheden over. Maar veel verder dan de sociale con-
venties – ‘geld maakt niet gelukkig’ of ‘een goede gezondheid is
belangrijker dan een goed gevulde portemonnee’ – geraken we
spijtig genoeg niet.
Voor het magazine Bizz had ik de mogelijkheid Pamela York-Klai-
ner een aantal vragen te stellen. Haar antwoorden zullen be-
langrijke concepten, zoals de geldbiografie, nog meer verduide-
lijken.

32
Bizz : U zweert bij het concept‘geldbiografie’
Pamela Klainer : ‘Met een geldbiografie bekijk je de belangrijke ge
beurtenissen in je leven die met geld te maken hadden.Voor velen
werkt geld immers als een ‘stille onderlaag’ bij huidige gebeurte-
nissen en relaties. Zolang dat geld ‘zwijgt’, kunnen we niets doen
met deze verborgen kennis en krijgen we moeilijk greep op de trans
formerende kracht van geld. Als we een beter zicht krijgen op onze
relatie met geld, stijgt de kans dat we dat geld kunnen gebruiken
om onze doelen te bereiken in ons privé- en professionele leven.’
Bizz : De hoofdstelling van uw boek How much is enough ? is dat er
een direct verband is tussen geld en geluk. Is dat niet in tegenspraak
met het gezond verstand dat zegt dat geld niet gelukkig maakt ?
Pamela Klainer : ‘Niet noodzakelijk. Je zou kunnen zeggen dat je
met geld keuzemogelijkheden koopt. In de meeste West-Europese
culturen wordt de vrijheid om in je leven persoonlijke keuzes te
kunnen maken, gelijkgesteld met geluk, tevredenheid, zingeving
of welk woord dan ook om aan te geven waar we het meeste naar
verlangen. Geld verdienen is iets waar we moeilijk aan kunnen
weerstaan. Onze westerse cultuur stelt geld – vooral zelfverdiend
geld – grotendeels gelijk met bekwaamheid. Iemand die veel heeft
verdiend, moet wel slim zijn, luidt de redenering. Als iemand met
een totaal gebrek aan politieke ervaring opkomt voor een hoge poli
tieke functie lijkt dat voor ons toch aanvaardbaar te zijn zolang hij
zijn eigen campagne maar kan financieren. Het is tekenend voor
de symbolische rol van geld als “tastbare” veruiterlijking van kwa-
liteiten die we bewonderen, maar moeilijk kunnen meten. Denk
aan bekwaamheid, succes of zelfs smaak. We waarderen mensen
die “toegang” hebben tot iets : mensen die deel uitmaken van een
groepje ingewijden, terwijl ze meestal een smak geld op tafel heb-
ben gelegd voor ze werden toegelaten tot het selecte clubje.’
Bizz : Geld is het laatste taboe, zegt u.Waarom doen mensen in het
algemeen en werknemers in het bijzonder zo geheimzinnig over
hun geldzaken ?
Klainer : ‘De schuld ligt niet alleen bij de werknemers. De meeste
werkgevers hebben liever dat hun medewerkers in het ongewisse

blijven over elkaars salaris. Zo komen ze geen onregelmatigheden
op het spoor. De werkgevers creëren dikwijls een bedrijfscultuur
die druk uitoefent op de werknemers om stil te houden wat ze ver-
dienen. Ik heb ooit als consultant gewerkt voor een privéschool in de
Verenigde Staten, waar het hoofd 90.000 dollar verdiende, de onder
directeurs 50 à 60.000 dollar, en de leerkrachten 20 tot 50.000 dollar.
De tennisleraar daarentegen streek 80.000 euro op omdat zijn pro-
gramma’s aanzienlijke bijkomende inkomsten genereerden voor
de school. Het bestuur was er als de dood voor dat de onderdirec-
teurs en leerkrachten zouden te weten komen dat hun salaris lager
lag dan dat van de tennisleraar. Hoewel het oorspronkelijk tot mijn
opdracht behoorde om de loonstructuur van de school te herzien,
besloot het bestuur dit thema toch onaangeroerd te laten.’
Bizz :Volgens u is de manier waarop wij over geld denken in grote
mate bepaald door onze kinderjaren en onze opvoeding ?
Klainer : ‘Inderdaad. In mijn boek verwijs ik onder meer naar een
vrouw die ondanks haar zelfverworven rijkdom toch niet minder
wou gaan werken omdat ze in haar jeugd had meegekregen nooit
ontslag te nemen en elk jaar meer te verdienen. Ik vertel er ook het
verhaal van een man die me om hulp vroeg omdat hij moeite had
om het salaris te bedingen dat volgens hem bij zijn bekwaamheid en
ervaring hoorde. Toen hij zijn geldbiografie aan het schrijven was,
herinnerde hij zich dat zijn ouders alleen het allergoedkoopste
kochten toen hij klein was. Ze bleven dat zelfs doen nadat de ge-
zinsfinanciën waren verbeterd. Hij had hieruit afgeleid dat hij het
niet waard was om geld aan te spenderen. Nadat hij zich bewust
was geworden van deze onbedoelde conclusie, bleek hij heel snel
in staat een loon af te dwingen op het niveau van zijn reële ‘markt-
waarde. Mijn cliënten helpen om hun geldbiografie te wijzigen,
kan een genezend effect hebben. Maar als dusdanig is mijn werk
zeker geen therapie. Therapie richt zich op veranderingen in onze
diepste psychologische structuren. Het verschil komt hierop neer :
als iemand doorkrijgt dat zijn geldverhaal niet langer goed functi-
oneert en er toch in slaagt dat verhaal bij te sturen, gaat het om
een normale ontwikkeling of groeifase. Pas als je er niet in je eentje
uitraakt, is therapie aangewezen.’

34
Bizz : U spaart uw kritiek niet wanneer u verwijst naar de nefaste rol
van erfenissen op de ontwikkeling van sommige jongeren.Waarom ?
Klainer : ‘Rijke jongeren kunnen het zonder de arbeidsmarkt stel-
len en dat is een slechte zaak. Werk is het gebied bij uitstek waar
we onze bekwaamheden uittesten in een omgeving waar niemand
moeite doet opdat we ons goed zouden voelen. Jezelf op de proef
stellen in een stimulerende omgeving levert bijzonder nuttige
kennis en levenswijsheid op, die je niet zo makkelijk op andere
plaatsen vindt. Als ik werk voor gegoede families adviseer ik ze om
aan hun kinderen uit te leggen dat trust funds en erfenissen geen
vrijgeleide zijn om de arbeidsmarkt te omzeilen, maar het equiva-
lent zijn van een eigen durfkapitaalfonds. Een van de sleutels in
mijn boek is dat we moeten leren om geld te gebruiken voor zaken
waarvoor het geschikt is. De rest moeten we elders gaan zoeken.
Geld is prima om diensten te kopen waardoor we meer tijd en keu-
zemogelijkheden krijgen. Geld is veel minder geschikt om te zor-
gen dat je tevreden bent. Als ik een snelle en blitse auto koop, zal
dit waarschijnlijk niet leiden tot erkenning, geluk of meer eigen-
waarde. Als ik daar gevoelig voor ben, hou ik er in het beste geval
een fantastische rijervaring aan over.’
Bizz : Zou het niet kunnen dat ook onze definitie van geluk geëvo-
lueerd is ?
Klainer : ‘Uiteraard ! Tijdens een groot deel van de twintigste eeuw
was maar een kleine minderheid van de wereldbevolking echt wel-
gesteld. De overgrote meerderheid moest lange uren werken voor
voeding, kleding, onderdak, gezondheidszorg, wat ontspanning
en een minimum aan financiële zekerheid voor hun oude dag.
Mensen die deze dingen verworven hadden, waren gelukkig. In de
tweede helft van de eeuw zorgden technologische en andere ver-
nieuwingen er vooral in de vs en Europa voor dat brede lagen van
de bevolking welstellend werden. Het gevolg is dat we geen genoe-
gen meer nemen met basisvoorwaarden als warmte, genoeg eten
of een job. We willen meer. We willen een ruime waaier van keuze-
mogelijkheden voor we beslissen waar we gaan wonen, eten, op
vakantie gaan.We gaan ervan uit dat we lichamelijk en geestelijk in
goede gezondheid blijven tot we 70 of 80 zijn. We willen verre rei-

zen maken en werk doen dat ons niet alleen financieel onafhanke-
lijk maakt maar dat we ook graag doen. Hoe meer geld je hebt, hoe
hoger je normen zijn voor wat geluk inhoudt.’
In dit boek, en meer bepaald in het derde hoofdstuk, gaan we be-
paalde onderdelen uit het interview met York-Klainer uiteraard
verder uitdiepen.
Maak het onderscheid tussen zaken van
het hoofd en van het hart
Wat het boek How much is enough uitstekend maakt, is dat de au-
teur Pamela York-Klainer toegeeft zelf fouten gemaakt te hebben.
Bovendien is wat ze vertelt erg herkenbaar – en correct.
In 2005 kwam mijn eigen boek De belegger ont(k)leed uit. De
hoofdstelling in dat werk is dat beleggers zich eigenlijk te veel la-
ten leiden door hun emoties en nog te weinig door hun verstand.
De raad om de zaken iets rationeler aan te pakken is evenwel niet
eenvoudig. Zeker niet als de belegging de verkeerde kant uitgaat.
De neiging is dan immers erg groot om het verstand op nul te zet-
ten, hoofd in het zand te steken en te hopen – opnieuw een emo-
tie ! – dat het morgen wel beter zal gaan.
Bij York-Klainer was dit eigenlijk precies hetzelfde. In de jaren
tachtig verloor ze maar liefst 400.000 dollar met een mislukte in-
vestering. ‘Dat was geen zaak van het hoofd,’ schrijft ze. ‘Hoofd
zaken’ zijn zaken die je bij wijze van spreken in je boekentas kan
steken zonder er verder aan te denken en de volgende dag weer
uithaalt. Om ze vervolgens rationeel te analyseren en – indien
mogelijk – objectief op te lossen.

36
De mislukte belegging van York-Klainer en haar man leek meer op
de ervaring gedropt te worden in het midden van een bevroren
meer,zokouddathetpijndeedaandelongenendatademennauwe
lijks mogelijk was.’ Toch maakte dat verlies volgens de auteur geen
enkel verschil uit in het dagelijkse leven van haar en haar familie.
Kortom, het verlies van geld was voor haar een zaak van het hart.
Een emotioneel gebeuren : ‘Het gebeuren weigerde enkel in mijn
boekentas te blijven.’ Tijdens de dag probeerde ze het rationeel te
verwerken. ‘s Nachts kwam het probleem des te feller weer naar
boven.
Bij York-Klainer gaat het over het verlies van een zeer grote som
geld die eigenlijk geen invloed heeft op haar leven. Laten we als
contrast even Eva aan het woord. Deze Filippijnse vrouw woont in
Nederland en is een van de slachtoffers van de aandelenleasegekte.
De vrouw geloofde de sprookjes die toen verteld werden. Ze ver-
speelde al haar spaargeld, 23.000 euro, en heeft nu een restschuld
van 32.000 euro. De vrouw moet bovendien maandelijks nog eens
300 euro betalen voor die contracten. Ze verdient 1100 euro per
maand in een verpakkingsfabriek. Al dat geld gaat evenwel op aan
vaste lasten. ‘s Avonds probeert ze wat bij te verdienen als schoon-
maakster. Met vijf avonden per week verdient ze 280 euro. In het
zwart natuurlijk.
‘Soms ben ik zo ‘s avonds zo moe dat ik niet meer van de bank kan
opstaan,’ vertelt de vrouw aan een redacteur van het NRC Handels
blad. Eva schaamt zich en is kwaad. Op de bank die haar het aan-
delenleaseproduct verkocht. En op zichzelf. Ze heeft altijd maag-
pijn. Van de stress. Het ergste vindt ze nog dat ze haar ouders, die
op de Filippijnen wonen, niet meer kan onderhouden. ‘Ik ben hun
oudste dochter. Ik heb het nochtans beloofd,’ verklaart ze teleur-
gesteld. ‘Ik denk altijd aan mijn problemen.’ Duidelijk een zaak
van het hart.
In het boek De belegger ont(k)leed geef ik aan dat beleggers het
hele gamma emoties ervaren. Van woede en jaloersheid tot ver-
liefdheid en euforie. Geld brengt – ook in koppels – sterke emoties

naar boven. Door geld gaan mensen immers tot het uiterste. In
1999 schoot een belegger zijn adviseur een kogel door de kop – en
pleegde kort nadien zelfmoord. Enkele jaren later probeerde een
ontgoochelde Nederlandse belegger hetzelfde te doen met zijn be-
leggingsadviseur.
Tijdens de penibele beursjaren 2000 tot 2003 stond menige relatie
onder zware druk. Een man die ik ken had het spaargeld van het
gezin belegd op de beurs en moest tot zijn scha en schande toege-
ven dat het kapitaal elke dag een beetje verder wegsmolt. Beleg-
gers keken machteloos naar de steeds zakkende koersen op tele-
tekst met een beschuldigende vrouw achter zich. De relatie kwam
onder hoogspanning te staan omdat de man de spaarcenten in
aandelen belegd had.
Iemand die in een gelijkaardige situatie verkeerde was Guy. Ik leerde
de man kennen in 2005. Toen hij hoorde dat ik artikels over finan-
ciële onderwerpen schreef, nam hij mij in vertrouwen en vertelde
me dat ook hij toen een aandelenleasecontract had getekend. Eind
2000 kwam, na het verzoek van zijn vrouw, immers een adviseur
van Spaar Select over de vloer die het koppel een contract ‘AEX
Plus Effect’ van Bank Labouchere (nu Dexia) aansmeerde. Ze sta-
ken iets meer dan 25.000 euro in het product.
Althans dat dacht Guy. Toen hij me het contract toonde, vertelde ik
hem dat ze gedurende de looptijd nog eens een kleine 40.000 euro
rente zouden moeten betalen. De man trok uiteraard wit weg. Hij
stamelde dat de verkoper van Spaar Select hem dat niet verteld
had. En dat laatste geloof ik best.
Feit is dat Guy zijn vrouw nog steeds verwijt dat zij eigenlijk aan de
basis ligt van dit zware financiële verlies. Zij was het immers die vond
dat er meer ‘gediversifieerd’ moest worden binnen de beleggingen
en zij was het ook die de verkoper van Spaar Select uitnodigde.
Filmmaker Erik Van Looy vertelde ooit in een interview dat hij
mensen wantrouwt als ze hem vertellen dat geld niet belangrijk is.
En gelijk heeft hij.

38
Besluit
Een concept dat centraal staat in het werk van York-Klainer is dat
je met geld ‘containers’ koopt. In het interview stelt ze dat we dus
eigenlijk moeten leren om geld te gebruiken voor zaken waar het
voor geschikt is. De rest moeten we elders gaan zoeken. Geld is dus
prima om diensten te kopen waardoor we meer tijd en keuzemo-
gelijkheden krijgen.
Containers zijn volgens York-Klainer zaken die je vult met je
eigen gevoel voor zingeving. Je kan er dus met andere woorden
iets nuttigs mee doen. Alles kan in principe een container zijn.
Voorwaarde is wel dat je er iets van jezelf instopt : energie, geld,
tijd. En dat uiteraard in de veronderstelling dat er nadien iets
zal gebeuren. ‘Een container kan een sabbatsjaar zijn of de aan-
koop van een nieuwe wagen,’ schrijft York-Klainer. Belangrijk is
evenwel nogmaals dat je de zin van de container dus zelf moet
invullen !
Iemand dat dit goed begrepen had, is Jean Daskalides. Deze omni-
voor – hij was concertorganisator, filmmaker, gynaecoloog én pra-
linemaker – kreeg van het Gentse Institut Moderne, een vrijzinnig
ziekenhuis, de kans om er als jonge dokter te werken.
Later, toen ‘Daska’ een flink stuk rijker was, besloot hij het zieken-
huis te moderniseren. Met eigen geld. Het gebouw was immers
dringend aan renovatie toe. Daskalides deed dat uit dankbaarheid
omdat het ziekenhuis hem toen hij jong en onervaren was, de
mogelijkheid geboden had om er zijn carrière te starten. ‘Daska’
begreep dat geld op zich geen waarde heeft, maar dat je er wel iets
positiefs mee kan doen. Geld als container voor waarden met andere
woorden.
Ook andere financieel succesvolle personen zoals Bill en Melinda
Gates hebben dit begrepen. Zo besteden de Gates meer aan ont-
wikkelingshulp dan verschillende landen samen.

Geld doet volgens de schrijfster York-Klainer overigens nog iets
anders : het koopt je ‘ademruimte’. Een ‘vraag van de week’ in De
Standaard was bijvoorbeeld wat we zouden doen met acht miljoen
euro. Dat bedrag was immers te winnen met de Lotto eind oktober
2005. Een van de lezers schreef dat hij al een wereldreis gemaakt
had, maar dat zijn rugzak snel weer gepakt zou zijn. ‘De gedachte
om mijn“vrijheid” te herwinnen is gewoon overweldigend,’ schrijft
de man. En zo is het maar net. Geld is immers gemunte vrijheid.
Iemand die deze twee aspecten van geld onderkent en consequent
toepast is Anita Roddick, oprichtster van The Body Shop. In een
interview met De Standaard Magazine vertelt ze dat geld haar
spontaneïteit en vrijheid schonk, maar‘vooral de mogelijkheid om
genereus te zijn’.

2
Het verschil tussen
mannen en vrouwen
‘Wanneer mannen en vrouwen het eens worden, is dat alleen
maar in hun conclusies ; hun redenen verschillen altijd.’
George Santayana

42
Inleiding
Beeld je in dat je aan volgend spel deelneemt. Er zijn twee deel
nemers en bij de start krijg je 10 euro. Je beslist of je dat geld houdt
of (een deel ervan) ‘investeert’ in de tegenpartij. Het bedrag dat je
‘investeert’ wordt automatisch verdrievoudigd. De andere speler
heeft daarna de mogelijkheid om (een deel van) dat bedrag aan
jou terug te geven. Met die laatste beslissing van de tegenpartij is
het spel ook afgelopen.
Stel dat je beslist om 5 euro te ‘investeren.’ Dat bedrag wordt auto-
matisch 15 euro. De tegenpartij beschikt dan over dat bedrag. Hij
kan bijvoorbeeld vijf euro teruggeven en tien euro houden. In dat
geval houden jullie beiden evenveel over : elk tien euro. Jij had im-
mers nog vijf euro over van die tien en je krijgt er van de tegenpartij
nog eens vijf bij. Een voorbeeld is dit overigens van een zogeheten
zero plus game. De tegenpartij kan ook het volledige bedrag, vijftien
euro dus, houden. In dat geval was je beter af indien je die 10 euro
oorspronkelijk gehouden had en niet had ingezet : je houdt im-
mers uiteindelijk maar 5 euro over. De tegenpartij heeft er nu 15.
Stel je voor dat je het aandurft om de volle 10 euro te ‘investeren.’
De tegenpartij heeft dan 30 euro. Als hij beslist om 15 euro te hou-
den en 15 euro weg te schenken, hebben jullie allebei gewonnen.
Opnieuw een zero plus spel dus. En meer bepaald de beste versie
ervan. Meer kan immers niet verworven worden.
De situatie wijzigt enigszins indien het spel over tien ronden ge-
speeld wordt. Er is dan immers een leerproces, waarbij je de tegen
stander leert kennen. Onderzoekers Steven Quartz, Colin Camerer,
George Loewenstein en Paul Glimcher doen al enkele jaren onder-
zoek in het piepjonge domein van de neuro-economie. Ze kijken
– ondermeer via fMRI – rechtstreeks in de hersenen van proefper-
sonen en dat op het eigenste moment dat die proefpersonen eco-
nomische beslissingen nemen. Zoals bijvoorbeeld de beslissing
om een bepaald bedrag in te zetten.
42

Het verschil tussen mannen en vrouwen 43
Wat de onderzoekers vooral opviel, is het verschil tussen mannen
en vrouwen. Bij mannen is het tijdens een dergelijk experiment
over tien ronden net alsof de hersenen ‘stilvallen’ na elke beslis-
sing in het spel. De kogel is door de kerk en mannen wachten op
dat moment de beslissing van de tegenpartij af.
Bij vrouwen blijven de neuronen in drie hersengebieden vuren.
Dit betekent concreet dat de hersenen actief blijven. Meer bepaald
het ventrale stratium – het gebied dat beloningen anticipeert –, de
ventrale mediale prefrontale cortex – planning en organisatie – en
de caudate nucleus – een gebied dat geassocieerd wordt met het
controleren van gegevens en vaak genoemd wordt bij obsessief-
compulsieve stoornissen.
Volgens Steven Quartz zijn vrouwen dus meer bezig met de vraag
of ze wel de juiste beslissing genomen hebben – en hoe de andere
persoon op die beslissing zal reageren. Camerer en Quartz ont-
dekten bovendien iets zeer merkwaardigs. Tijdens dergelijke in-
vesteringsspelen is er geen rechtstreeks contact tussen de spelers.
In de regel worden dergelijke experimenten immers online via de
computer gespeeld. Toch konden proefpersonen met een trefze-
kerheid van maar liefst 85% bepalen of ze tegen een man of een
vrouw speelden. Blijkbaar slagen ze er dus in subtiele aanwijzin-
gen op te pikken die de onderzoekers overigens zelf nog niet ont-
dekt hebben.
Ook bij zogeheten ultimatumspelen is er een verschil tussen man-
nen en vrouwen. Bij een ultimatumspel kan de eerste speler een
bepaald bedrag verdelen over de tegenspeler en zichzelf. De tegen
speler kan dit voorstel aanvaarden of verwerpen – vandaar de term
ultimatum. Onderzoekers stelden vast dat vrouwen gemiddeld
een aanzienlijk groter bedrag voorstellen dan mannen en dat ze
eveneens minder gebruik maken van hun ultimatum. Ze zijn dus
vaker geneigd om een zeer laag bod – bijvoorbeeld 20 cent op een
totaal van 1 euro – te aanvaarden. In hoofdstuk vier belichten we
de vaststelling dat, ondanks de loonkloof, vrouwen tevredener zijn
over hun loon dan mannen. Is dat dan toeval ?

44
Het verschil tussen mannen en vrouwen
volgens Melvin Prince
In 2006 verscheen mijn boek De zes geheimen van financieel succes.
Een van die ‘geheimen’ is dat financieel succesvolle mensen niet
eens de noodzaak voelen zich te vergelijken met anderen. Ze doen
gewoon hun ding en daarmee basta. Uit onderzoek blijkt trouwens
dat mannen hierin beter zijn dan vrouwen. Daarom stelt adviseur
Sarah Banda Purvis in een interview met Bizz magazine dat een
van de zes sleutels voor vrouwen in het bedrijfsleven is ‘nooit je
succes af te meten aan anderen’. Purvis stelt verder het volgende :
‘Jij beslist welk doel waardevol is en je laat je daar niet van afbren-
gen door anderen.’
Het onderzoek waaruit blijkt dat vrouwen zich sneller laten mee-
slepen om zich te vergelijken met anderen komt ondermeer van
hoogleraar psychologie Melvin Prince. Prince stelt immers dat de
houding van mensen ten opzichte van geld een weerspiegeling is
van de persoonlijkheid van die persoon. Prince onderscheidt vier
geldstijlen : risicobereidheid, geld als statussymbool, geldhonger
en geld als zaak die je moet beheren.
Volgens Prince scoren mannen hoog op de geldstijlen risico en
geld beheren. Vrouwen op de twee andere geldstijlen. In een co-
lumn naar aanleiding van die onderzoeksresultaten beweert de
Nederlandse onderzoekster Henriëtte Prast dat bij mannen geld
geassocieerd is met ‘hun eigen macht en kracht, in de zin dat ze
graag de handen uit de mouwen steken om geld voor zich te la-
ten werken’. Dat is volgens Prast ‘een bevestiging van het beeld
van de man als initiatiefnemer, die prestatiegericht is en indivi-
dualistisch’.
Voor vrouwen daarentegen is geld ‘vooral geassocieerd met ande-
ren’. Ze zijn vaker dan mannen jaloers op wie rijker is dan zij en
gefrustreerd omdat ze er niet genoeg van hebben. ‘Dat klopt met

het beeld van de passieve vrouw, voor wie geld iets is wat haar
overkomt of niet,’ aldus nog de Nederlandse economiste.
Het onderzoek van Prince sluit trouwens erg mooi aan bij dat van
psychologe Kathleen Gurney. Uit haar onderzoek blijkt dat man-
nen en vrouwen heel verschillend tegen geld aankijken. Meer
vrouwen dan mannen verbinden geld immers met negatieve emo-
ties zoals angst, paniek, wrok en woede. Mannen daarentegen ver-
binden geld dan weer met liefde en geluk. Voor mannen vertegen-
woordigt geld identiteit en macht ; voor vrouwen staat geld voor
veiligheid en autonomie. Mannen beschouwen, nog steeds vol-
gens Gurney, hun vrouw vaak als spilziek, terwijl de vrouw de echt-
genoot omschrijft als gierig.
Het gevolg van dit alles is dat, als de zaken minder goed gaan,
vrouwen veel energie steken in het zoeken van een zondebok om
deze dan met alle zonden van Israël te overladen. Zo schrijft Elisa-
beth Lesser in Hoe verander ik mezelf dat ze in het begin van haar
relatie met haar man niet gelukkig was. ‘Eerlijk gezegd bracht ik
veel tijd door met hem de schuld te geven van alles wat er fout ging
in mijn leven. Ik was een klassieke zeurkous. Ons huwelijk was een
vuurlinie geworden : ik bestookte hem met klachten en hij weerde
ze af.’
En als de relatie eenmaal afgelopen is, wentelen veel vrouwen zich
in zelfbeklag. Jean Chatzky voert in The ten commandments of
financial happiness een vrouw op : Eve. ‘De eerste jaren nadat zij
en haar man uit elkaar gingen, geeft Eve eerlijk toe, had ze erg veel
zelfmedelijden.’ Ze had weliswaar een uitstekende job met een
riant salaris. Maar ze stond er wel alleen voor.
l
Tip 5 (voor vrouwen) : Probeer zo veel mogelijk positieve zaken
aan geld te verbinden.

46
Mannen, vrouwen en opvoeding
Psychotherapeute Ruth Hayden krijgt al twintig jaar koppels over
de vloer. En die ruziën volgens haar steevast over geld. Volgens de
dame komt dit ten dele omdat mannen en vrouwen verschillend
worden opgevoed. Van kindsbeen af leren ze immers om geld op
een totaal andere manier te bekijken én (al dan niet) uit te geven.
In haar boek For richer, not poorer beweert ze dat kinderen vooral
kijken naar het gedrag van de ouder met hetzelfde geslacht : jon-
gens kijken naar het geldgedrag van hun vader. Meisjes dan weer
naar hun moeder.
Volgens Hayden geldt nog steeds het volgende geldparadigma :
– Vrouwen, opgevoed om te ‘pamperen’ en aanvaarding te zoeken,
zien geld als een middel om een levenstijl te creëren. Vrouwen
geven dus geld uit aan zaken die het dagelijkse leven veraan
genamen. De oriëntatie van vrouwen is typisch een nu-geld.
– Mannen worden volgens haar opgevoed om problemen op te
lossen en te anticiperen, ze zien geld dan ook als een manier om
waarde vast te leggen en te accumuleren. Mannen geven niet uit,
ze investeren. Mannen willen niets, ze hebben het nodig – zoals
een nieuwe computer. Hun benadering is toekomst-geld.
Ruth Hayden is zo intelligent om te beseffen dat deze benadering
slechts een zeer grove generalisatie oplevert. Toch is ze ervan over-
tuigd dat dit patroon een uitstekend referentiekader biedt om in-
dividuele problemen van koppels op te lossen.
‘Vrouwen hebben geleerd om te investeren in een leuke levenswijze
en in kinderen. Mannen hebben geleerd om geld te steken in zaken
die waardevol zijn – een huis, pensioen,’ vertelt de psychotherapeute
tijdens een e-mail-uitwisseling. ‘Dit alles vertaalt zich bij vrouwen
in de aankoop van prullaria die het leven leuker maken. Het pro-

bleem hiermee is dat dergelijke zaken geen enkele waarde hebben.’
Vandaar dat mannen hun vrouwen vaak verwijten dat ze het geld
verkwisten, terwijl vrouwen net vinden dat ze door de aankoop
van die dingetjes het huis opfleuren en het leven leuker maken.
De bevindingen van Hayden stroken met die van een onderzoek
uitgevoerd aan de Universiteit van Tilburg. Daaruit bleek dat vrou-
wen anders beleggen dan mannen. In het laatste hoofdstuk van dit
boek komen we overigens uitgebreid terug op die verschillen. Nu
reeds dit : vrouwen hebben minder vertrouwen in het eigen oor-
deel en vragen sneller advies en informatie. Het belangrijkste punt
uit de studie is toch wel dat vrouwen vaker met hun partner over-
leggen, iets wat mannen niet of te weinig doen.
De reden hiervoor is dat beleggen niet echt tot de natuurlijke habi-
tat van vrouwen behoort en dat ze daarom hun partner om raad
vragen. Bij mannen is dit uiteraard net het omgekeerde : ze be-
schouwen beleggen net als hun domein en zien niet in waarom ze
hun vrouw advies zouden moeten vragen over de aankoop van
aandeel X of de verkoop van beleggingsfonds Y.
l
Tip 6 (voor vrouwen) : Probeer minder ‘prutsen’ te kopen of voor
werpen die toch alleen maar in waarde verminderen.
De kloof bij vrouwen tussen privé en
professioneel leven in geldzaken
Nog een gevolg van die verschillende opvoeding tussen jongens en
meisjes is dat op het vlak van geldzaken bij sommige vrouwen een
merkwaardige kloof wordt vastgesteld tussen privéleven en pro-
fessioneel leven.

48
Die vaststelling werd gedaan door Pamela York-Klainer. In haar
boek How much is enough geeft ze het voorbeeld van een veertig-
jarig kaderlid van een grote onderneming. De vrouw beheert een
jaarlijks budget van 10 miljoen dollar. De psychotherapeute en de
zakenvrouw bespraken financiële zaken zoals het arbeidscontract
en de bonusregeling. De vrouw laat zich ontvallen dat ze dringend
een afspraak moet maken met een beleggingsadviseur om haar
spaargeld op een correcte manier te laten werken. ‘Ik weet zelfs
niet eens wat het verschil tussen een aandeel en een obligatie is,’
vertelt ze half lachend aan York-Klainer.
‘Op professioneel vlak weet deze slimme vrouw precies wat je alle
maal met geld kan doen,’ schrijft York-Klainer. ‘Ze weet hoe je een
budget van 20 miljoen beheert, ze weet hoe geld de strategie van
een onderneming drijft en hoe winstgevendheid op het niveau
van een business unit je respect oplevert. Maar op persoonlijk vlak
kent ze het verschil niet eens tussen een aandeel en een obligatie.’
Zelf maakte ik iets gelijkaardigs mee. Toen ik beleggingsadviseur
was, kreeg ik een dame over de vloer. Ze wou haar Tak-21 belegging
verkopen en naar de concurrentie overstappen. Deutsche Bank
maakte toen immers met een spectaculair rendement reclame. Ik
probeerde haar uit te leggen wat een Tak-21 verzekering eigenlijk
was – de vrouw vroeg me tot driemaal toe of het een beleggings-
fonds was. Maar het meest onder de indruk was ik wel toen ze me
vertelde dat ze eigenlijk als kaderlid bij een verzekeringsmaat-
schappij werkte !
Deze kloof is volgens York-Klainer gevaarlijk. ‘Indien je gesofisti-
ceerd bent in verband met geld op het ene – professionele – vlak,
kunnen mensen onterecht aannemen dat je ook van wanten weet
op het andere – persoonlijke – vlak.’ Het gevolg is dat je beschaamd
wordt om toe te geven dat je iets niet weet en dat je bang bent om
hulp te vragen.
In dit concrete geval vond Pamela York-Klainer dat de vrouw een
soort verkeerde vastberadenheid had om in haar privéleven ‘hele

maal niets te maken willen hebben met geld.’ De reden hiervoor
was dat ze opgroeide in een gezin waarbij geldzaken enorm veel
emotionele energie bij haar ouders opzogen. ‘We moesten dit
opspitten, hoe pijnlijk dat het ook was, om concrete stappen te
doen zodat de vrouw controle kon krijgen over haar persoonlijke
financiën.’
l
Tip 7 : Wees niet te beroerd om advies te vragen als het over
geld gaat.
Ons zelfgevoel hangt samen met
ons bestedingspatroon
Hoogleraar Tahira Hira van de Iowa State universiteit stelde luk-
raak aan 2000 inwoners van Iowa enkele vragen over geld. Van die
2000 mensen antwoordden er 529. Volgens Hira zijn er frappante
en statistisch zeer significante verschillen in de antwoorden van
mannen en vrouwen (zie tabel 1).
Zo antwoordde 38% van de vrouwen dat ze wel eens iets kochten
zonder het nodig te hebben. Bij mannen was dit slechts 18%. Ook
koopt één op vier vrouwen wel eens iets enkel en alleen omdat
het in promotie is. Bij mannen is dit nauwelijks één op twintig.
Dit resultaat geeft natuurlijk wel enige ondersteuning aan de be-
rucht quip van Kin Hubbard die stelt dat ‘het niet geeft wat het is
– een vrouw koopt alles waarvan ze denkt dat de winkel er geld op
toelegt’.
Uit de antwoorden blijkt ook dat vrouwen gevoeliger zijn voor im-
pulsieve aankopen (36% tegen 18% voor mannen) en dat ze vaker
winkelen om iets te vieren (31% tegenover 19% bij mannen).

50
Bij de vraag tot slot of ze al dan niet tevreden zijn met de hoogte
van het spaargeld, antwoordt één op twee vrouwen dat ze tevreden
zijn over de hoeveelheid spaargeld. Bij mannen is dat zes op 10.
Tabel 1. De geldverschillen tussen mannen en vrouwen
Vraag Vrouw (% ja) Man (% ja)
Koopt u wel eens iets zonder
het echt nodig te hebben?
36 18
Koopt u wel eens iets enkel en
alleen omdat het in promotie is?
24 5
Vindt u van uzelf dat u
impulsief koopt?
36 18
Koopt u wel eens zaken om
een gebeurtenis te vieren?
31 19
Bent u tevreden over het niveau van uw
spaargeld op de spaarrekening?
49 60
Bron : Journal of Financial Planning
Professor Hira besluit dat geld een‘emotioneel geladen’ iets is :‘We
geven geld uit omdat anderen dat doen. Vrouwen hebben iets
meer de neiging om aanvaard te worden door anderen. Wellicht
denken ze dat, als ze die dingen hebben die anderen ook hebben,
ze beter af zullen zijn, ze geliefd zullen zijn en aanvaard.’
l
Tip 8 (voor vrouwen) : Laat je zelfgevoel iets minder afhangen
van wat je al dan niet koopt.

Waarover mannen beter kunnen
onderhandelen dan vrouwen
Op dit moment wordt in de vs 62% van de nieuwe wagens door
vrouwen gekocht. Toch laten 3 op 4 vrouwen zich begeleiden door
een man bij de onderhandelingen. Terecht, vindt Sara Laschever,
die een studie maakte over het fenomeen. ‘Mannen zijn nu een-
maal betere onderhandelaars,’ vertelt ze aan Time. De reden hier-
voor is dat vrouwen een dubbele doelstelling hebben als ze onder-
handelen over de prijs van een wagen. Ze willen een bepaald
resultaat bereiken én tegelijk de relatie onderhouden – of verbete-
ren – met de tegenpartij.
Mannen gaan in een dergelijk geval enkel voor de eerste doelstelling.
Bovendien zetten ze die doelstelling ook een stuk scherper. Ook dat is
een voordeel volgens Laschever. Ze vond immers een direct verband
tussen de vooropgestelde doelstelling en de effectief betaalde prijs.
Wat nu ? Onderhandelen kan je natuurlijk wel voor een stuk leren.
Laatst moest ik bijvoorbeeld een bestelling plaatsen van 2000 liter
stookolie. De officiële prijs bedroeg op dat moment 42,55 eurocent
per liter voor bestellingen van minstens 2000 liter. De leverancier
bood me een prijs aan van 41,36 eurocent. Mijn onmiddellijke reac-
tie was om dit getal af te ronden naar 41 eurocent. De leverancier
ging akkoord. Het lijkt misschien niet veel, maar die reflex heeft
me uiteindelijk wel 7,2 euro opgeleverd. Louter en alleen door de
extra korting te vragen. Typisch mannelijk ? Misschien wel. Maar
waarom zouden vrouwen die gewoonte niet kunnen overnemen ?
Je houdt er niet van om te onderhandelen ? Onterecht. Onderhan-
delen kan je immers veel geld opleveren. En het goede nieuws is
bovendien dat je kan leren goed te onderhandelen.
Zou je er bijvoorbeeld aan denken om te onderhandelen over de
prijs van een hotelkamer ? Wellicht niet. Nochtans is niets zo vari-

52
abel in prijs als iets dergelijks. Aan de receptie hangen de maxi-
male kamerprijzen. Dit zijn de zogeheten rack rates. De meeste
mensen betalen ook effectief deze prijs. Sommigen zijn slimmer
en onderhandelen. Tot ze een korting krijgen die kan oplopen tot
50%. Opgelet, niet alle hotels doen aan dit gesjacher mee. Het Hil-
ton bijvoorbeeld heeft een naam hoog te houden. Daar hoef je dus
niet eens te beginnen.
‘Nee heb je ; ja kan je krijgen.’ Dat is zo’n beetje het motto van ge-
haaide onderhandelaars. Onthoud dat je in feite niets te verliezen
hebt als je niet onmiddellijk akkoord gaat met de voorgestelde
prijs. Een goede truc is dan ook altijd te stellen dat iets te duur is.
Zelfs als dit niet zo is. De tegenpartij, die op de hoogte is van on-
derhandelingstechnieken, moet dan automatisch repliceren met
het standaardantwoord : ‘In vergelijking waarmee ?’ Doet hij dat
niet, zit u alvast in een stevige uitgangspositie om vooralsnog iets
van de prijs af te knabbelen.
Zo kocht ik onlangs een paar leren handschoenen van Timberland.
Toen ik de opmerking maakte dat de handschoenen nogal prijzig
waren, was de verkoopster bereid om er tien procent af te doen.
Het ging nochtans om de nieuwe collectie, geen ouwe rommel dus.
Je merkt onmiddellijk dat professor Roland Pepermans van de vub
dan weer geen gehaaid onderhandelaar is. In een interview pocht
hij nochtans dat hij bij een antiekverkoper een goede slag had ge-
slagen.‘De verkoper vroeg 410 euro voor een antieke kast. Ik stelde
voor er 400 voor te betalen. De verkoper ging zonder slag of stoot
akkoord.’ De ‘fout’ die Pepermans maakte was niet diep genoeg te
gaan. Zeker voor een antieke kast met torenhoge marges, kan je je
een flink stuk onder de vraagprijs wagen.
Op de antieke kast van de antiekhandelaars zit dus een zeer hoge
winst voor de verkoper. De kast die de handelaar tegen 410 euro
verkoopt, heeft hij wellicht ingekocht tegen 150 euro. En nog een
flink pak minder als hij zelf een goede onderhandelaar is. Kennis
over de marges in een bedrijfssector is in ieder geval de basis om

goed te kunnen onderhandelen. Sommige bedrijfstakken werken
dan weer met flinterdunne marges. Daar kan je uiteraard weinig
mee aanvangen.
Interessanter – zeker voor vrouwen – zijn net die sectoren met
hoge marges. Zoals de verkoop van modekledij, handtassen en
schoenen. Eigenlijk zouden vrouwen moeten leren altijd een kor-
ting te vragen op de aankoop van een jurkje of een nieuw paar
schoenen. Ook buiten de periode van de koopjes.
Een voorbeeld ? Laatst zag mijn vrouw een mooi jasje van Aigle. Ze
noteerde de naam van het model en vroeg aan de boetiek in de
buurt waar ze klant is om de jas te bestellen. De eigenares gaf haar
uit dankbaarheid een korting van 15 procent.
Neem bij wijze van ander voorbeeld de aankoop van een nieuwe
wagen. Er zijn nog altijd mensen die een nieuwe auto kopen zon-
der te onderhandelen over de prijs. Terwijl het toch op zijn minst
standaard is te starten met een minimale korting van 5 tot 6%. Een
korting die, afhankelijk van het merk, gemakkelijk kan oplopen tot
een getal met twee cijfers.
Zou onderhandelen voor een stuk toch geslachtsgebonden zijn ?
Een van mijn zussen, die nochtans dezelfde opvoeding genoot als
ikzelf, weigert bijvoorbeeld een korting te vragen. Ze beschouwt
dit als ‘ongepast’ en voelt dan een zekere gêne opkomen. Bij de
aankoop van een nieuwe wagen – uiteraard zonder korting – wrijft
de verkoper uiteraard in zijn handen als hij haar ziet komen.
Je onderhandelingspositie is trouwens altijd sterker als het om een
product gaat dat je elders ook kan kopen. Zoals dat jasje van Aigle
bijvoorbeeld. Ook het nieuwe model van Audi kan je op verschil-
lende plaatsen kopen. Als dealer X je maar 5% geeft, kan je eens
langsgaan bij dealerY. Misschien geeft hij je wel 6%. En met die 6%
kan je nog altijd terugkeren bij dealer X. De winst voor de dealer
wordt vooral gemaakt als de wagen verkocht is.Via het onderhoud
van de wagen. Niet zozeer op de wagen zelf. Dat is de regel.

54
Stel dat je in de onderhandeling ‘gevangen’ zit. De tegenpartij
vraagt 300.000 euro voor een huis en je wil maar gaan tot 250.000.
Onderdruk dan de reflex om voor te stellen de appel in twee te
delen. Het lijkt aanlokkelijk die zinsnede te gebruiken, maar zorg
er veeleer voor dat de tegenpartij ze gebruikt. Zeg liever dat u het
spijtig vindt na alle moeite niet tot een akkoord te kunnen komen.
En als de tegenpartij dan voorstelt de appel in twee te delen, heb
jij de sterkste positie. Jij kan immers dit bod aanvaarden of een
nieuw voorstel lanceren. Want op dat moment is de vraagprijs im-
mers gedaald tot 275.000 euro. Met dank aan de tegenpartij.
Vrouwen doen er goed aan te beseffen dat een geafficheerde korting
vaak nep is. In feite gaat het om de basisprijs. Zeker tijdens de koopjes
periode is die techniek schering en inslag. Het lijkt alsof je een goede
zaak doet. Maar dat is het niet. Hier krijg je de pap in de mond. Je
standpunt hier moet immers zijn dat de verkoper openstaat voor
een korting. Alleen is de voorgestelde korting nog niet de goede.
Doe een tegenvoorstel en krijg op die manier een echte korting.
Twee professoren die dachten goede onderhandelaars te zijn,
vroegen aan de taxichauffeur bewust geen prijs bij het instappen.
Hun standpunt was dat ze over de prijs zouden onderhandelen op
het moment ze op hun bestemming waren aangekomen. Dan be-
vonden ze zich in een sterke onderhandelingspositie, dachten ze.
De taxichauffeur reageerde uiterst verbolgen op hun manier van
handelen, sloot de deuren van de taxi en dumpte hen gewoon op
het punt waar ze vertrokken waren. De geleerde heren maakten de
fout te willen onderhandelen in een situatie waarin dit niet gebruike
lijk is. De taxichauffeur reageerde niet rationeel maar emotioneel.
En dat hadden de professoren in al hun wijsheid niet voorzien. Dat
geval stond zeker niet in het boek over onderhandelingstechnieken ?
Een zin die het dan weer altijd doet is de volgende : ‘Als ik nu beslis,
wat kan u dan doen ?’ In de eerste plaats verbind je jezelf tot niets.
Je kan het voorstel van de tegenpartij nog altijd afwijzen. Ander-
zijds raak je een gevoelige snaar bij veel verkopers. Ze worden im-
mers dag in, dag uit geconfronteerd met twijfelaars en schijnbaar

geïnteresseerde kopers. Als je de indruk wekt op dat moment te
kunnen en willen beslissen, zijn sommigen best bereid in ruil hier-
voor iets in de schaal te leggen.
Het beste boek over onderhandelen tot slot dat ik ooit las, is You can
get anything you want van Roger Dawson. Het boek werd in de Franse
versie gebruikt tijdens een uitstekende cursus over onderhandelen.
De interessantste tip van Dawson is nooit een concessie te doen
zonder hiervoor in ruil iets terug te vragen. De verkoper die met
andere woorden een vervelende klant, zoals mezelf, voor zijn neus
krijgt, moet bereid zijn een korting te geven maar moet daar tege-
lijk onmiddellijk een engagement van de koper voor in ruil vragen.
Zoals het laten ondertekenen van de bestelbon bijvoorbeeld.
l
Tip 9 : Laat de man onderhandelen : hij is er gewoon beter in.
Mannen en vrouwen kijken anders
tegen geld aan
‘In ieder huwelijkshuis is er plaats voor een tolk.’ Dat beweert al-
thans publicist Stanley Kunitz. Een dergelijke tolk is zeker wel de
Amerikaanse Ruth Hayden.
Eerder schreven we al dat Hayden vooral koppels ontmoet die ru-
ziën over geld. Hayden weet waarom koppels zo vaak ruzie maken
over geld. Ze beweert dat dit komt omdat mannen en vrouwen, als
het over geld gaat, er anders naar kijken, het anders uitgeven en
het anders beleggen.
Neem nu het koppel Peter Van Asbroeck en Anke Frédérick. Van
Asbroeck is acteur en hecht volgens zijn partner bovenmatig veel

56
belang aan materiële dingen. Zij vindt menselijke rijkdom belang-
rijker dan een goed gespijsde bankrekening.‘Op dat gebied zijn we
erg verschillend,’ verklaart Frédérick aan het tijdschrift Dag Alle-
maal : ‘Als ik een job aanneem, vraag ik niet eens hoeveel ik zal ver-
dienen.’ Van Asbroeck reageert door te stellen dat hij dit ‘een zeer
vreemde ingesteldheid’ vindt.
Mannen en vrouwen discussiëren volgens de psychotherapeute
over geld omdat ze volgens de Amerikaanse ‘elk de oude socialisa-
tie in zich dragen maar hun leven totaal verschillend leven dan
twintig of dertig jaar geleden.’ Wat Hayden wil zeggen is dat we
bewust of onbewust een aantal geldpatronen en modellen meege-
kregen hebben – doordat we onze ouders op een bepaalde manier
met geld zagen omgaan – die wel niet meer aangepast zijn aan
onze huidige manier van leven.
Deze manier van leven bestaat er bijvoorbeeld in dat we, in tegen-
stelling tot vroeger, vaker met zijn tweeën buitenshuis gaan wer-
ken. Nederlands onderzoek wijst uit dat dit trouwens de norm ge-
worden is bij koppels tussen 25 en 40. We hebben tegelijk een veel
hogere standaard op het vlak van wat we van onze partner ver-
wachten.We hebben ook hogere normen op het vlak van intimiteit
dan onze ouders. Ook trekken we die hogere verwachtingen door
naar de opvoeding van de kinderen, onszelf en onze woningen.
Kortom, ‘onze standaarden zijn compleet gewijzigd maar we heb-
ben steeds dat archaïsche en verouderde socialisatiemodel,’ beweert
Hayden. Wat koppels nu proberen te doen, is volgens haar nieuwe
modellen ontwikkelen. Wat uiteraard niet van een leien dakje gaat.
Ook dit is een illustratie van de ‘voortdurende verandering’ waar-
over praktisch filosoof Marinoff het in Levensvragen heeft.
Niet alle vrouwen zijn evenwel bereid om over dit nieuw model te
onderhandelen. Volgens de filosofe Elisabeth Badinter is ons ego
(ik) op dit moment ons allerkostbaarste goed geworden. ‘Vroeger
was het (binnen de relatie)‘onbeleefd’ om erover te praten en werd
iemand die zijn bestaan erop bouwde met afkeuring bekeken,’

schrijf ze in De een is de ander. ‘Koste het wat het kost, moest de
indruk worden gewekt dat de ander belangrijker was dan jezelf. De
jonge generatie wil niets te maken hebben met dit soort moraal of
huichelarij. Hun obsessie betreft niet zozeer het profiteren van de
ander als wel het ten volle benutten van zichzelf.’
Volgens Badinter is in de nieuwe kapitalistische wereld van het ego
het niet benutten van potentiële mogelijkheden een zwaar ver-
grijp. Vooral jonge vrouwen zijn volgens haar erg gevoelig gewor-
den voor deze lokroep. Het gevolg is dat ‘hoe absoluter de waarde
die aan het ego wordt toegekend des te relatiever de waarde die
aan de ander wordt toegeschreven’.
Het directe gevolg van dit alles is dat sommige vrouwen niet meer
overhet‘model’willenonderhandelenmaargewoonscheiden.‘Waar
om zou men onder die omstandigheden immers bij elkaar blijven ?’
vraagt Badinter zich af. ‘Alles welbeschouwd verkiezen de jongere
generaties steeds vaker de risico’s van het alleen-zijn boven de met
spanningen gepaard gaande verbintenis die men steeds minder goed
verdraagt.’ Badinter verklaart deze gedragswijziging tot slot door
drie factoren : vrijheid, zelfverwezenlijking en onverschilligheid.
l
Tip 10 : Wees realistisch in je verwachtingspatroon.
Voer communicatie met open vizier
Onderzoeker Jay Zagorsky van het Ohio State University’s Center
for Human Resource Research vond dat de typische echtgenoot
zegt dat het gezin 5% meer inkomsten heeft en 10% meer vermo-
gen heeft in vergelijking met de door de echtgenote gerapporteer-
de cijfers. Bovendien rapporteert een vrouw gemiddeld 500 $ meer
schulden dan de man.

58
De studie toont aan dat mannen en vrouwen totaal verschillend
denken over nochtans identieke, ‘harde’ monetaire gegevens. De
verschillen zijn wel systematisch en zeer frappant : vrouwen geven
telkens lagere waarden weer voor inkomsten en vermogen ener-
zijds en hogere waarden voor schulden anderzijds. De studie toont
in ieder geval een ding aan : open communicatie over de gezins
financiën is de eerste stap in een beter beheer ervan.Want hoe kan
je nu effectief communiceren over iets met elkaar als je het eigen-
lijk over verschillende zaken hebt ?
De studie sluit overigens mooi aan bij de onderzoeksgegevens van
hoogleraar Hira waarover we daarnet berichtten. Uit die bevraging
van mannen én vrouwen bleek immers dat mannen zich gelukkiger
voelden met het niveau van hun spaargeld. Maar in die studie ging
het niet over identieke geldinformatie. Mannen en vrouwen be-
oordeelden immers onafhankelijk van elkaar hun eigen spaargeld.
Zelfs over belangrijke en schijnbaar evidente zaken, zoals het aan-
gaan van een hypothecaire lening, wordt er blijkbaar door sommige
koppels niet of toch niet efficiënt gecommuniceerd. Ik was adviseur
bij een bank toen een echtpaar eind december 2005 een hypothecaire
lening van 300.000 euro wou aangaan. Een tijdje later kwam de man
in het kantoor en vroeg hoe het stond met de aanvraag van het krediet.
Ik informeerde bij de credit officer die de kredietbeslissing zou nemen.
Daarna vertelde ik de cliënt naar waarheid dat het dossier wellicht
dat jaar niet meer behandeld zou worden. Er waren immers een aan
tal andere dringende kredietdossiers die op een beslissing wachtten.
De volgende dag kwam de echtgenote van de man in het kantoor
en stelde dezelfde vraag. Toen ik dit voorval aan een collega ver-
telde, was ze niet verbaasd. De twee spraken immers nauwelijks
nog met elkaar. Toch waren ze bereid om samen een hypothecaire
lening aan te gaan van maar liefst 300.000 euro om een pand te
kopen om de tandartsenpraktijk van de man in te vestigen.
In datzelfde bankkantoor was er trouwens een ander koppel dat er
diezelfde nefaste gewoonte op nahield. Ik had ooit de dame aan

de lijn met een vraag om extra informatie te verschaffen over een
effectentransactie en nauwelijks vijf minuten later de echtgenoot
met diezelfde vraag. Zonder dat de man van zijn vrouw wist dat er
reeds gebeld was.
Professor Brent Rogers onderzocht wat het ‘geheim’ was van kop-
pels die lang bij elkaar bleven. Uit het onderzoek bleek dat open
communicatie essentieel is. ‘Koppels die erg open waren, kwamen
er het best vanaf,’ was de slotsom van het onderzoek.
l
Tip 11 : Wees open over geldzaken.
De jeugd : de sleutel ?
Kathleen Gurney doet al sinds het begin van de jaren tachtig onder
zoek naar het toch wel boeiende onderwerp ‘mannen, vrouwen en
geld’. Ze onderzocht waarom mensen eigenlijk werken, sparen en
geld uitgeven. Het resultaat van dit alles waren dertien persoon-
lijke ‘geldkenmerken’. Die kenmerken resulteerden uiteindelijk in
9 verschillende ‘geldpersoonlijkheden’. Iets verder in dit boek kan
u kennismaken met al die personages.
Belangrijk is dat Gurney diplomatisch stelt dat er eigenlijk geen
goede of slechte geldpersoonlijkheden zijn. Elke persoonlijkheid
heeft volgens haar immers sterke en zwakke kanten. Gurney ver-
gelijkt dit alles met de balans van een onderneming : je hebt een
actief én een passief. Anders gesteld : yin roept automatisch yang
op. Of is dat te veel new age ?
Eerlijkheidshalvemoetenwetochopmerkendateréénpersoonlijk
heid uitspringt : de geldmeester. De vergelijking met een balans van
een onderneming is dus al bij al een beetje te beperkt : actief moet

60
er immers altijd gelijk zijn aan passief. In het geval van de geldmeester
overtreft het actief duidelijk het passief. Wellicht gebruikt Gurney
deze analogie dus om haar patiënten niet voor het hoofd te stoten.
Veel geldmeesters moeten haar waarschijnlijk niet opzoeken.
Er wordt in de volksmond wel eens gesteld dat verschillende karak
ters elkaar zouden aantrekken.Volgens Gurney is dit evenwel regel
rechte nonsens. Bij koppels is het volgens de therapeute zelfs goed
dat de geldpersoonlijkheden bij elkaar passen. Indien de vrouw
bijvoorbeeld een ‘jager’ is en de man een ‘perfectionist,’ levert dit
volgens haar gegarandeerd problemen op. Jagers nemen immers
beslissingen met hun hart. Ook financiële beslissingen. Perfectio-
nisten daarentegen bekijken elke kant van een zaak : rationeel,
koel en nuchter. En nemen dan een beslissing met het hoofd.
Volgens Gurney draaien veel problemen in een relatie uiteindelijk
rond geld. Niet zozeer omdat er te weinig van is, maar vooral om-
dat de partners er een te verschillende kijk op hebben. ‘Koppels
bespreken nagenoeg elk onderwerp vooraleer ze gaan samen
wonen of trouwen. Tot de eerste grote beslissing over “ons geld”
zijn koppels er zelfs niet eens van bewust van hoe sterk hun visie
op geld wel uiteen ligt,’ aldus Gurney.
Net zoals Pamela York Klainer is ook Gurney ervan overtuigd dat
onze geldstijl grotendeels bepaald wordt door de ervaringen die
we meemaakten in onze jeugd. Ook de manier waarop onze ouders
tegenover geld stonden, bepaalt volgens haar voor een belangrijk
stuk hoe we zelf tegen geld aankijken. Kinderen nemen volgens
Gurney nagenoeg automatisch een ongezonde of overdreven hou-
ding tegenover geld over.
Daarom raadt Gurney, in het kielzog van York-Klainer, ons aan de
volgende vragen te stellen : ‘Had je het idee dat je ouders arm, rijk
of modaal waren ? Kreeg je voldoende zakgeld of moest je steeds
om geld zeuren ? Probeerde een van je ouders je te domineren via
geld ? Ging een van je ouders vreemd om met geld ? Wat riep dit bij
je op ?’

Wellicht is Gurney, net zoals Pamela York Klainer, iets te sterk beïn-
vloed door Freud die stelt dat je alle gedrag eigenlijk kan verklaren
door ervaringen in de kindertijd. Niettemin is het goed – zoals
York-Klainer ook aanraadt – deze vragen te stellen én eerlijk te be-
antwoorden. Ouders die hun kinderen bijvoorbeeld vertellen dat
je alle problemen kan oplossen door meer schulden aan te gaan,
maken van hun kroost enkel toekomstige patiënten van Gurney.
l
Tip 12 : Tegenpolen trekken elkaar,wat met ook moge beweren,
niet aan.
Maak kennis met
de 9 geldpersoonlijkheden
Uit het onderzoek dat Gurney deed, distilleerde ze dus uiteindelijk
negen geldpersoonlijkheden. Interessant is dat slechts twee van
de negen types zich echt comfortabel voelen bij het nemen van
beleggingsbeslissingen : de geldmeester en de entrepreneur ! Deze
gegevens zijn uiteraard een weerspiegeling van de vaststelling dat
maar een beperkte groep mensen actief met geldzaken bezig is. Je
kan je eigen profiel overigens online bepalen op www.kathleen-
gurney.com. Zelf kwam ik – niet echt verrassend – uit bij de achie-
ver, het eerste profiel. En jij ?
De achiever
Ze zijn de tweede beste verdieners – na de entrepreneurs – , zijn vaak
academici en zijn meestal getrouwd. Ze denken dat je de beste resul
taten haalt door hard werk en grote inspanningen. Ze zijn trots op
hun verwezenlijkingen maar zijn een tikje wantrouwig als het over
andermans eerlijkheid gaat in verband met geld. Ze zijn behouds-
gezind en niet geïnteresseerd om geld op het spel te zetten waarvoor

62
ze lang en hard hebben moeten werken. Het behoud van kapitaal is
een zeer belangrijk aspect bij het geldbeheer.Tot slot hebben ze een
zeer sterke behoefte om controle uit te oefenen over hun geldzaken.
De entrepreneur
Het profiel dat meest gedomineerd wordt door mannen. Ze wor-
den gedreven door een passie voor uitmuntendheid en commit-
ment. Deze eigenschappen helpen hen hun doelstellingen te ver-
wezenlijken. De categorie die het meeste geld verdient. Toch
worden ze niet alleen gedreven door geld. Geld is voor hen een
scorekaart om hun prestaties bij te houden. Vaak zijn het worka-
holics. Ze houden van de macht en het prestige die geld voort-
brengen. Ze zijn best trots en gunnen zichzelf de beste auto, de
beste wijn en het mooiste huis. Beleggen in aandelen op de beurs
is hun favoriete strategie.
High rollers
Geld vertegenwoordigt voor deze groep gewoon onbeperkte moge
lijkheden. Ze zijn sensatiezoekers die wel houden van de kick van
het financiële risico. Toch zijn ze slechts matig geïnteresseerd in
de uitkomst van de belegging. Ze zoeken macht en geld op. Dat
brengt hen ‘instant’-erkenning. Ze zijn creatief, extravert en com-
petitief. Ze werken én spelen hard. Voor hen is geld een emotio-
nele uitlaatklep. Ze zijn liever bereid alles te verliezen dan verveeld
te moeten toekijken bij een oersaaie belegging. Als ze niet leren
hoe ze moeten beleggen, lopen ze het risico te eindigen met een
lage graad van tevredenheid en … weinig geld.
Jagers
Hebben over het algemeen een goede opleiding. Hun financiële
stijl wordt gekenmerkt door een ‘leef-voor-vandaag’-benadering.
Vaak vrouwen. Hebben een gemiddeld tot iets hoger dan gemid-
deld inkomen. Nemen beslissingen – ook financiële – met hun
hart, niet hun hoofd. Vaak impulsieve kopers. Deze aankopen die-
nen om zichzelf te belonen. Ze hebben een sterke werkethiek, net
als de entrepreneurs, maar missen het zelfvertrouwen van deze

laatste groep. Ze wijzen succes vaker toe aan geluk dan aan kennis
of vaardigheid. Zijn in staat veel vooruitgang te maken mits het
begrijpen van een aantal basisprincipes.
Geldmeesters
Zijn de nummer 1 wat betreft het accumuleren van geld en wel-
vaart, ondanks het feit dat ze niet noodzakelijk het meeste geld
verdienen. Houden hun financiën bij met een graad van zelfver-
trouwen en tevredenheid dat het enigszins afgunst opwekt. Ver-
trouwen het advies van anderen en handelen ook op basis van
goede raad. Zuiver geluk heeft weinig kans hier.
Perfectionisten
Ze zijn bang om een foutje te maken. Het gevolg is dat ze liever
geen beslissing nemen. Ze proberen altijd beter hun best te doen,
maar missen een stukje zelfachting, vooral op het gebied van geld-
zaken. Bij een beleggingsvoorstel bekijken ze alle mogelijke hoe-
ken en kanten en zoeken de mogelijke adder onder het gras. Een
goede belegging vinden voor deze groep is nagenoeg uitgesloten.
Producers
Scoren hoog inzake werkethiek maar een heel stuk lager in verdiend
inkomen door een gebrek aan zelfvertrouwen in vaardigheden inzake
geldmanagement. Dit leidt tot een boel frustratie. Ze werken hard
en toch hebben ze het gevoel financieel stil te blijven staan of zelfs
achteruit te boeren. Een financiële opleiding kan hier zeer produc-
tief zijn aangezien deze groep de basiskennis niet bezit. Hebben
de grootste moeite om het risico van een belegging in te schatten.
Ze missen vertrouwen bij het nemen van financiële beslissingen.
Optimisten
Voor deze groep heeft geld een zekere gemoedsrust gebracht. Ze
hebben het minst angstgevoelens en zijn over het algemeen trots
en tevreden. Denken eigenlijk weinig na over geld en zijn eigenlijk
een beetje impulsief bij geldzaken. Zijn helemaal niet risico-geori-
ënteerd. Zijn vaak gepensioneerd.Willen genieten van hun geld en
zijn niet zozeer geïnteresseerd om het te doen toenemen.

64
Veiligheidsspelers
Hebben de laagste score bij het gevoel het eigen lot te kunnen be-
palen. Gemiddelde verdieners. Als ze kunnen sparen gaat dit naar
veilige beleggingen. Missen het vertrouwen en de motivatie om
meer return te halen door meer risico te nemen. Nemen vaak het
pad van de minste weerstand. En nemen vaak een financiële beslis
sing omdat ze dat al jaren zo doen.
l
Tip 13 : Ga na wat jouw geldpersoonlijkheid en die van je part
ner is.
Besluit
In een interview met Het Laatste Nieuws vertelt de radiopresen
tatrice Leen Demaré dat ze 1.900 euro netto per maand verdient.
Aan pensioensparen doet ze niet, ondanks het feit dat ze toch al 43
is op het moment van het gesprek. Zelfs al zou ze willen sparen,
dan nog zou dit volgens haar toch niet mogelijk zijn : ‘Van het geld
dat ik verdien houd ik geen cent over aan het eind van de maand.’
Ze geeft eerlijk toe dat dit haar soms bang maakt. Ze bezit immers
geen spaargeld. ‘Niks,’ roept ze uit. Gelukkig heeft de radiostem
wel een eigen huis.
Demaré heeft geen partner en voedt een dochter op. Het profiel
van de dame lijkt op een combinatie van (vooral) een jager en (een
klein beetje) een producer. De financiële stijl van jagers wordt im-
mers gekenmerkt door een ‘leef-voor-vandaag’-benadering. Het
zijn vaak vrouwen. Ze hebben een gemiddeld tot iets hoger dan
gemiddeld inkomen. Het salaris van 1900 euro netto per maand is
inderdaad niet slecht. Ze nemen beslissingen – ook financiële –
met hun hart, niet hun hoofd.

Vrouwen, mannen en geld

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (13)

En vedette

En vedette (20)

Similaire à Vrouwen, mannen en geld

Similaire à Vrouwen, mannen en geld (20)

Plus de Thierry Debels

Plus de Thierry Debels (20)

Vrouwen, mannen en geld