Slides van een workshop over Activerende Werkvormen bij opleiding iBMG van de Erasmus Universiteit Rotterdam (december 2011)

1. Activerende werkvormen Ton Kallenberg SSC OOS

2. Ik ben Ton Kallenberg Op welke manieren komt u iets over mij te weten? En, (2) Is dat relevant? En, (3) Wanneer weet u genoeg? Opdracht: bespreek deze vragen in een tweetal. U heeft hiervoor 1 minuut.

3. Van passief naar actief activerend onderwijs is onderwijs dat aanzet tot actief leren, waarbij leerstof op een dieper niveau verworven wordt en langer opgeslagen blijft in de hersenen.

4. Beinvloedende factoren 1

6. Mindmap maken 2 N.B.: dit is een willekeurig gekozen voorbeeld van een mindmap (zonder oordeel over goed/slecht).

8. Hoeveel % beklijft van wat je: % hoort en ziet % leest % met anderen bediscussieerd hebt % hoort % persoonlijk ervaren hebt % uitlegt aan anderen % gedemonstreerd krijgt 3

9. Retentiewaarde 5% van wat we horen 10% van wat we lezen 20% van wat we horen en zien 30% van een demonstratie 50% van waar we met anderen over gediscussieerd hebben 75% van wat we persoonlijk ervaren hebben 90% van wat we uitleggen aan anderen NTL Institute at Bethel, Maine

10. Retentiewaarde (2) Yes, it was developed and used by NTL Institute at our Bethel, Maine campus in the early sixties when we were still part of the National Education Association's Adult Education Division. Yes, we believe it to be accurate - but NO, we no any longer have - nor can we find - the original research that supports the numbers. We get many inquiries every month about this - and many, many people have searched for the original research and have come up empty handed. We know that in 1954 a similar pyramid with slightly different numbers appeared on p. 43 of a book called Audio-Visual Methods in Teaching, published by the Edgar Dale Dryden Press in New York. Yet the Learning Pyramid as such seems to have been modified and always has been attributed to NTL Institute. Feel free to use the Learning Pyramid (below) as you wish without charge - and cite at the bottom - "NTL Institute for Applied Behavioral Science, 300 N. Lee Street, Suite 300, Alexandria, VA 22314. 1-800-777-5227."

12. Time on Task Time on Task = de tijd die de student doorbrengt met daadwerkelijk studeren (ook wel ‘engaged time’ genoemd) Academic Learning Time (ALT) = de effectieve leertijd waarbij een student activiteiten uitvoert die nauw aansluiten bij zijn specifieke niveau Als ToT <, dan ook ALT <, waarbij geldt: Prompte feedback Discussie Reflectie-activiteiten

13. Time on Task (2) Instructies voldoen aan 1. Geef studieaanwijzingen aan studenten (wat moeten ze precies leren, hoe kunnen ze het aanpakken?) 2. Geef opdrachten en oefeningen (i.c.m. bijsturing en voortgangscontrole - dit bevordert actieve deelname studenten) 3. Stuur studenten door snelle correcties van mondelinge en schriftelijke bijdragen 4. Voer regelmatig voortgangscontrole uit of student wel werkt 5. Draag zorg voor zorgvuldige voorbereiding (goede planning organisatie van instructies) (Jochems, 1990)

14. Time on Task (3) Zelfstudie-opdrachten onderscheiden zich wanneer zij: 1. relevant zijn voor de leerdoelen 2. voor de student helder zijn 3. goed aansluiten bij de vaardigheden van de student 4. regelmatig worden opgegeven 5. worden gebruikt om student feedback over hun studievoortgang te geven Cotton, K. (1999). Educational Time factors. School improvement research series: research you can use. Portland, OR: NW Regional Educational Laboratory ( http://www.nwrel.org/scpd/sirs/4/cu8.html )

15. Time on Task (4) Teaching-learning paradox: Naarmate een college slechter wordt, gaan studenten meer zelfstudie doen. Naarmate een college meer activerend is, gaan studenten minder zelfstudie doen (Van Dijk, 2000)

17. Activerende werkvormen van kort (enkele minuten) tot lang (concept) hebben verschillende gedaanten probleemtaken casusstudies educatieve spelen gericht op individu groepen van studenten (collaboratief / cooperatief)

18. Activerende werkvormen voorbeelden: samenwerkend leren leren van (sleutel)begrippen klassen/groepsgesprek meningsvorming kennistoepassen (in nieuwe situaties) reflecteren schrijfopdrachten spelen/simulaties (formatief) toetsen samenvatten

19. Leeractiviteiten studenten Vermunt (1992) 4 Cognitief Affectief Regulatief Relateren Attribueren Orienteren Structureren Motiveren Plannen Analyseren Concentreren Proces bewaken Concretiseren Zich beoordelen Toetsen Toepassen Waarderen Diagnosticeren Memoriseren Inspannen Bijsturen Kritisch verwerken Emoties opwekken Evalueren Selecteren Verwachten Reflecteren

20. denkstijlen van docenten Kenner Planner Bedenker Samenwerker houdt van feiten, exacte definities, detauls, objectiviteit planmatige aanpak, voorspelbaarheid, vermijding chaos ambitie, creatie, nieuwe ideeen onzekerheid is utdaging interactie focus op kennisoverdracht lesvoorbereiding afwisseling in leerstof en aanpak actieve deelname college (te) abstract, risico op (te) veel leerstof lesinhoud soms verloren vanwege structuur weinig feeling in te spelen onverwachte leermogelijkheden gevarieerd, vaak chaotisch emoties centraler dan inhoud doelgroep student als rationele gebruiker soms saaie lessen (geen ruimte voor speling) lesinhoud soms verwarrend weinig aandacht aan basiskennis soms teveel belang aan groepsvorming (leidt tot lagere eisen)

21. denkstijlen van docenten (2) Van den Broeck, 2002 5

22. voorbeeld elders Academie - Arena - Atelier

23. Voorbeelden: Bestuurskunde Lerarenopleiding Academie hoorcolleges Arena activerende werkvormen in “beschermde omgeving” Atelier simulatie / praktijk

24. kan ik activerende werkvormen geven? Rol docent verandert ? (van overdrager van leerstof naar iemand die het leerproces van de student begeleidt) wat heb ik nodig? DURF ! http://www.youtube.com/watch?v=fW8amMCVAJQ&list=FLAudtC2GBsyaDETpnLzEcmw&index=12&feature=plpp_video

25. maar welke kennis heb ik (ervoor nodig)?

27. hoorcolleges 6

31. Peter van Petegem (red.) Leuven: Lannoo www.lannoocampus.com Ton Kallenberg c.s. Utrecht: Lemma www.boomlemma.nl 8